پروکتیت چیست؟ و چه کسانی به آن مبتلا می‌شوند؟ این اختلال به دلیل التهاب رکتوم در اثر دلایل مختلفی که در ادامه به آن می‌پردازیم، ایجاد میشود. این بیماری میتواند مزمن یا حاد باشد و با علائمی که ایجاد می‌کند کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین شناخت علت‌های ابتلا به این بیماری و همچنین عوامل خطر آن برای کسانی که در معرض ابتلا قرار دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله به صورت کامل به هر آنچه باید دراینباره بدانید، خواهیم پرداخت.
پروکتیت چیست؟
پروکتیت به التهاب پوشش داخلی راست‌روده (رکتوم) گفته میشود که انتهای پایینی روده بزرگ قبل از مقعد قرار دارد. این التهاب میتواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌ها، بیماری‌های التهاب روده مثل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، و حتی آسیب‌های ناشی از پرتودرمانی رخ دهد. بنابراین رکتوم ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی ملتهب شود و شناخت علائم مرتبط میتواند در تشخیص و درمان کمک کننده باشد. بنابراین مادامی که هرگونه علائم مشکوک و غیرطبیعی مشاهده کردید، مراجعه به متخصص الزامی است.
علائم پروکتیت
پروکتیت میتواند طیفی از علائم را ایجاد کند که به علت اصلی بیماری و شدت آن بستگی دارد. این علائم عمدتاً به التهاب و تحریک پوشش داخلی راست‌روده مرتبط هستند و ممکن است کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه، مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم پروکتیت را برایتان ذکر کردیم:
- درد آنورکتال: احساس درد در ناحیه راست‌روده و اطراف مقعد.
- درد در ربع چپ شکم: ناشی از التهاب نواحی مرتبط با راست‌روده.
- خون یا مخاط در مدفوع: علامتی از تحریک یا آسیب به پوشش داخلی راست‌روده.
- تورم یا پری رکتوم: حس ناراحتی یا وجود فشار در راست‌روده.
- احساس مداوم نیاز به اجابت مزاج (تنسموس): حتی در صورت خالی بودن روده.
- حرکات روده دشوار یا دردناک (دیسکزیا): سختی یا درد در هنگام دفع مدفوع.
- یبوست: مشکل در تخلیه کامل روده‌ها.
- اسهال: دفع مدفوع آبکی و مکرر.
- خونریزی مقعدی: ناشی از التهاب یا آسیب به بافت رکتوم.
- عبور مخاط از رکتوم: وجود ترشحات غیرطبیعی همراه با مدفوع.
- درد همراه با اجابت مزاج: حس ناراحتی هنگام دفع مدفوع.
این علائم می‌توانند شدت متفاوتی داشته باشند و در موارد حاد یا مزمن به‌طور متفاوتی بروز کنند. پس از مشاهده این علائم و مراجعه به متخصص تشخیص و پس از آن مراحل درمانی آغاز میشود.
علت ایجاد پروکتیت
پروکتیت به دلایل مختلفی ایجاد میشود که این دلایل می‌توانند شامل بیماری‌های مزمن، عفونت‌ها، اثرات جانبی داروها یا حتی عوامل محیطی باشند. برخی از این عوامل به طور مستقیم راست‌روده را تحت تأثیر قرار می‌دهند، در حالی که دیگران از طریق تأثیر بر سیستم گوارشی یا ایمنی بدن به بروز این بیماری منجر می‌شوند.
یکی از شایع‌ترین علل آن، بیماری‌های التهابی روده، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است. در این بیماری‌ها التهاب مزمن، بخش‌های مختلف روده از جمله راست‌روده را درگیر می‌کند. تخمین زده میشود که حدود 30 درصد از مبتلایان به IBD دچار التهاب در راست‌روده شوند.
عوامل عفونی بهویژه عفونتهای مقاربتی نیز نقش مهمی دارند. عفونت‌هایی مانند سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی، و HPV می‌توانند از طریق مقاربت مقعدی منتقل شوند و باعث التهاب شوند. علاوه بر این، عفونتهای دستگاه گوارش ناشی از باکتری‌هایی نیز میتواند این بیماری را ایجاد کنند. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز گاهی تعادل میکروبیوم روده را برهم زده و رشد باکتری‌های مضر را تسهیل می‌کند.
همچنین، پرتودرمانی برای سرطان در ناحیه لگن یا شکم ممکن است باعث این بیماری شود که به دلیل آسیب به پوشش مخاطی دستگاه گوارش رخ می‌دهد.
متخصص می‌توانددر زمان مراجعه با بررسی عوامل علت احتمالی ایم بیماری را برای افراد بیان کند.
چه کسانی در معرض ابتلا به پروکتیت هستند؟
افرادی که در معرض عوامل خطر قرار دارند، احتمال بیشتری دارد که به این بیماری مبتلا شوند. این عوامل شامل بیماری‌های زمینه‌ای، رفتارهای پرخطر یا قرار گرفتن در معرض روش‌های درمانی خاص است. توجه به این عوامل میتواند در پیشگیری و مدیریت این بیماری مؤثر باشد.
- افراد دارای رابطه جنسی ناامن: کسانی که چندین شریک جنسی دارند، از کاندوم استفاده نمی‌کنند، یا با فردی مبتلا به عفونت مقاربتی (STI) رابطه دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- مبتلایان به بیماری‌های التهابی روده: افراد مبتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو بیشتر به پروکتیت دچار می‌شوند، زیرا این بیماری‌ها موجب التهاب مزمن روده می‌شوند.
- کسانی که پرتودرمانی می‌کنند: افرادی که پرتودرمانی در ناحیه راست‌روده یا نواحی نزدیک مانند پروستات، تخمدان یا راست‌روده انجام دادند، به دلیل التهاب ناشی از پرتوها، احتمال بیشتری برای ابتلا به پروکتیت دارند.
یک منبع معتبر درباره پیشگیری از این بیماری اینگونه می‌نویسد:
To reduce your risk of proctitis, take steps to protect yourself from sexually transmitted infections (STIs). The surest way to prevent an STI is to abstain from sex, especially anal sex.
برای کاهش خطر ابتلا به پروکتیت، اقداماتی را برای محافظت از خود در برابر عفونت های مقاربتی انجام دهید. مطمئن ترین راه برای پیشگیری از بیماری مقاربتی، پرهیز از رابطه جنسی پرخطر، به ویژه رابطه جنسی مقعدی است.
عوارض عدم درمان پروکتیت چیست؟
بسیاری از کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، می‌پرسند که آیا این بیماری یک وضعیت جدی و تهدید کننده سلامتی است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت این بیماری در کسانیکه به درمان پاسخ نمی‌دهد، ممکن است عوارضی ایجاد کند که شامل موارد زیر میشود:
- خونریزی شدید که منجر به کم‌خونی میشود.
- ابتلا به فیستول مقعدی
- تنگی یا باریک شدن رکتوم ناشی از زخم
- اختلال عملکرد مثانه نوروژنیک
- بی‌حسی، گزگز یا سوزش در اندام تحتانی
- اختلال در نعوظ
- زخم‌های باز در پوشش داخلی رکتوم
درمان پروکتیت
تشخیص و درمان پروکتیت به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و ممکن است شامل درمان‌های دارویی، آنتی‌بیوتیک‌ها، یا درمان‌های اختصاصی دیگر برای کاهش التهاب و بهبود وضعیت بیمار باشد. طول مدت درمان معمولاً ۴ تا ۶ هفته است و برخی از موارد ممکن است نیاز به مدیریت و استفاده از درمان‌های طولانی‌مدت داشته باشند. از جمله راهکارهای درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توقف عامل محرک: توقف هر عاملی که باعث التهاب شده، مانند دارو یا پرتودرمانی
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا ضدویروس‌ها: برای درمان عفونتهای باکتریایی یا ویروسی
- داروهای سرکوب‌کننده ایمنی: در موارد پروکتیت مرتبط با بیماری‌های خودایمنی
- داروهای خاص کولیت اولسراتیو
- داروهای مرتبط با بیماری کرون
- کورتیکواستروئیدهای موضعی: برای کاهش درد و التهاب
- تنقیه: برای درمان زخم‌های رکتوم
- روش‌های آندوسکوپی: به منظور کنترل خونریزی گوارشی
پروکتیت یک بیماری قابل درمان است که با شناخت دقیق علائم و مراجعه به موقع به پزشک، می‌توان از عوارض آن پیشگیری کرد. انتخاب روش درمانی مناسب به علت ایجاد بیماری و شدت علائم بستگی دارد. مراقبت‌های شخصی و رعایت توصیه‌های پزشک نقش مهمی در مدیریت و بهبود این بیماری دارد. در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سؤال درباره پروکتیت، مشورت با یک متخصص بهترین راهکار خواهد بود.
سوالات متداول
