التهاب روده به عنوان یکی از بیماری‌های شایع دستگاه گوارش، به التهاب پوشش داخلی روده بزرگ اشاره دارد که میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این بیماری در اشکال گوناگون ظاهر می‌شود و میتواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. مدیریت صحیح و به موقع آن میتواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کرده و به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. در این مقاله به بررسی جامع انواع مختلف التهاب روده، علل، علائم و راه‌های درمان آنها خواهیم پرداخت.
التهاب روده چیست؟
التهاب روده به وضعیتی گفته می‌شود که در آن دیواره‌های داخلی روده ملتهب و تحریک می‌شوند. این التهاب میتواند بخش‌های مختلفی از دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بروز علائمی مانند درد شکم، اسهال (گاهی همراه با خون)، کاهش وزن و خستگی شود. انواع مختلفی از آن وجود دارد که در این مقاله هر یک را به طور کامل معرفی خواهیم کرد.
علائم التهاب روده
التهاب روده بسته به نوع و شدت آن میتواند علائم مختلفی داشته باشد. این علائم ممکن است به صورت تدریجی شروع شوند یا به‌طور ناگهانی ظاهر شوند. برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- یکی از شایع‌ترین علائم آن، درد در ناحیه شکم است که میتواند به‌طور متناوب یا مداوم احساس شود.
- اسهال، به‌ویژه اسهال مزمن و مکرر، از دیگر علائم رایج است. در برخی موارد، اسهال ممکن است همراه با خون باشد.
- به دلیل کاهش جذب مواد مغذی و از دست دادن اشتها، افراد مبتلا ممکن است ناگهانی وزن خود را از دست بدهند.
- خستگی شدید و ضعف عمومی از دیگر علائم شایع است که به دلیل التهاب و کاهش جذب مواد مغذی رخ می‌دهد.
- در مواردی که التهاب شدید باشد، امکان دارد فرد دچار تب خفیف تا متوسط شود.
- در این بیماری به‌ویژه در کولیت اولسراتیو، خون در مدفوع دیده می‌شود که نشانه‌ای از التهاب و زخم‌های روده است.
- در برخی موارد، این بیماری ممکن است منجر به احساس تهوع و حتی استفراغ شود.
این علائم می‌توانند در هر فرد متفاوت باشند و شدت آنها نیز میتواند تغییر کند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مشاوره با یک پزشک متخصص توصیه می‌شود.
انواع بیماری التهاب روده (IBD)
بیماری کرون (Crohn’s Disease): در این بیماری، التهاب میتواند هر قسمتی از دستگاه گوارش را درگیر کند. التهاب در بیماری کرون به صورت تکه‌ای و ناحیه‌ای ظاهر می‌شود و میتواند به لایه‌های عمقی دیواره روده هم نفوذ کند.
کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis): این بیماری معمولاً فقط روده بزرگ (کولون) و رکتوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. التهاب در کولیت اولسراتیو معمولاً به صورت پیوسته و مداوم بوده و فقط لایه داخلی دیواره روده را درگیر می‌کند.
تشخیص IBD چگونه است؟
تشخیص التهاب روده معمولاً شامل ترکیبی از بررسی علائم بالینی، آزمایشات و روش‌های تصویربرداری است. فرآیند تشخیص شامل مراحل زیر است:
- بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه: پزشک ابتدا با پرسیدن سوالاتی درباره علائم، مدت زمان آنها و شدت آنها، شروع می‌کند. همچنین امکان دارد از بیمار درباره سابقه خانوادگی بیماری‌های التهابی روده سوال کند. سپس معاینه فیزیکی شامل بررسی شکم و انجام تست‌های عمومی دیگر انجام خواهد شد.
- آزمایشات خون: این آزمایش برای بررسی علائم کم‌خونی و افزایش تعداد گلبول‌های سفید که نشان‌دهنده التهاب است، انجام می شود.
- آزمایشات مدفوع: این آزمایشات برای تشخیص وجود خون، عفونت و … در مدفوع استفاده می‌شوند.
- کولونوسکوپی: این روش یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تشخیصی است. در این روش، یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر با دوربین کوچک به داخل روده بزرگ و رکتوم وارد می‌شود تا پزشک بتواند التهاب، زخم‌ها یا هر گونه تغییرات دیگر در دیواره روده را مشاهده کند. همچنین امکان دارد نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت‌های ملتهب برای بررسی دقیق‌تر انجام شود.
- سایر روش‌های تصویربرداری: سی‌تی اسکن (CT Scan) و ام‌آر‌آی (MRI) نیز برای بررسی بخش‌های عمیق‌تر روده و بررسی وضعیت عمومی شکم لازم است.
- اندوسکوپی کپسولی: در برخی موارد، پزشک ممکن است از این روش برای مشاهده قسمت‌های کوچک‌تر روده که با کولونوسکوپی قابل دسترسی نیستند، استفاده کند. بیمار یک کپسول حاوی دوربین می‌بلعد که تصاویر از داخل روده را ثبت می‌کند.
این مجموعه آزمایشات و بررسی ها به پزشک کمک می‌کند تا نوع و شدت آن را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تعیین کند.
التهاب روده به چه دلیل ایجاد می شود؟
التهاب روده ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل عوامل ژنتیکی، محیطی و اختلالات سیستم ایمنی می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین علل ایجاد آن اشاره می‌کنیم:
اختلالات سیستم ایمنی:
یکی از دلایل اصلی ایجاد، پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن است. در برخی افراد، سیستم ایمنی به‌طور اشتباه به بافت‌های سالم روده حمله می‌کند، که منجر به التهاب مزمن می‌شود. این وضعیت در بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون مشاهده می‌شود.
عوامل ژنتیکی:
ژنتیک نقش مهمی در ایجاد التهاب روده دارد. اگر یکی از اعضای خانواده به بیماری‌های التهابی روده مبتلا باشد، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده نیز افزایش می‌یابد. برخی از ژن‌ها ممکن است باعث شوند که فرد مستعد به این نوع التهاب‌ها شود.
عوامل محیطی:
- برخی از عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا انگلی می‌توانند منجر به التهاب موقت یا مزمن روده شوند.
- استرس مزمن میتواند یکی از عواملی باشد که به تشدید یا شروع علائم کمک می‌کند، اگرچه به‌تنهایی دلیل اصلی آن نیست.
- برخی از عادت های تغذیه‌ای، مصرف بیش از حد فست‌فودها و غذاهای پرچرب و کم‌فیبر، یا مصرف الکل و دخانیات میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
در بسیاری از موارد، این بیماری ناشی از ترکیبی از این عوامل است. شناخت دقیق دلیل التهاب در هر فرد به پزشکان کمک می‌کند تا درمان مناسبی را ارائه دهند.
چه کسانی به ورم روده مبتلا می شوند؟
بیماری التهابی روده (IBD) یک بیماری است که میتواند افراد با سن‌ها، قومیت‌ها و پس‌زمینه‌های مختلف را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی گروه‌ها در معرض خطر بیشتری قرار دارند. چندین عامل مختلف در ایجاد این بیماری نقش دارند، از جمله پیش‌زمینه‌های ژنتیکی و انتخاب‌های سبک زندگی. درک این عوامل میتواند به شناسایی افرادی که احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری دارند کمک کند.
- سن: بیشتر افرادی که به IBD مبتلا می‌شوند، پیش از 30 سالگی تشخیص داده می‌شوند، اما ممکن است این بیماری بعد از 50 یا 60 سالگی نیز بروز کند.
- قومیت و نژاد: در افراد سفیدپوست شایع‌تر است، اما تعداد مبتلایان به این بیماری در سایر قومیت‌ها نیز در حال افزایش است.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده (مانند والدین، خواهر و برادر یا فرزند) مبتلا به این بیماری باشد، خطر ابتلا به آن در شما بیشتر می‌شود.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل قابل کنترل برای ابتلا به ورم روده است. هرچند ممکن است برای کولیت اولسراتیو محافظتی ایجاد کند، اما مضرات آن برای سلامت عمومی بیشتر از هر مزیتی است. ترک سیگار میتواند سلامت دستگاه گوارش را بهبود بخشد و فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک می‌توانند خطر ابتلا به IBD را افزایش دهند یا بیماری را در افرادی که از قبل مبتلا به این بیماری هستند، بدتر کنند.
روش های درمان التهاب روده
درمان التهاب روده به نوع، شدت و علل زمینه‌ای بیماری بستگی دارد. هدف از درمان، کاهش التهاب، تسکین علائم، جلوگیری از عود بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. در ادامه، به برخی از روش‌های درمانی اصلی اشاره می‌کنیم. اما در پاسخ به این سوال که آیا ورم روده درمان دارد، یک منبع معتبر این چنین می‌نویسد:
See a healthcare professional if you experience a lasting change in your bowel habits or if you have any of the symptoms of inflammatory bowel disease. Although inflammatory bowel disease usually isn’t fatal, it’s a serious disease that, in some people, may cause life-threatening complications.
اگر تغییری پایدار در عادات روده خود تجربه کردید یا اگر هر یک از علائم بیماری التهابی روده را دارید، به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید. اگرچه بیماری التهابی روده معمولا کشنده نیست، اما یک بیماری جدی است که در برخی افراد ممکن است باعث عوارض تهدید کننده زندگی شود.
داروها
پزشک ممکن است دارو هایی مانند داروهای ضدالتهابی، دارو های مرتبط با سیستم ایمنی، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضداسهال و مسکن‌ها را برای بیمار تجویز کند.
تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی
برخی بیماران ممکن است با کاهش مصرف غذاهای چرب، پرادویه یا پر فیبر بهبود یابند. همچنین مصرف کافی مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن به ویژه در موارد اسهال مزمن لازم است.
روش‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و مشاوره روان‌شناختی میتواند به کاهش استرس و بهبود علائم کمک کنند.
جراحی
در موارد شدید تر و زمانی که درمان های دارویی پاسخ نداد، امکان دارد نیاز به جراحی برای برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده روده باشد. این روش در بیماری کرون و کولیت اولسراتیو پیشرفته ضروری است.
هر بیمار ممکن است نیاز به ترکیبی از این روش‌ها داشته باشد. درمان باید به‌طور اختصاصی و بر اساس وضعیت فردی هر بیمار آغاز شود. بهتر است که بیمار با پزشک خود مشورت کند و به طور منظم پیگیری‌های پزشکی انجام دهد تا بهترین نتایج درمانی حاصل شود.
بهترین قرص برای التهاب روده
انتخاب بهترین قرص برای درمان التهاب روده بستگی به نوع، شدت بیماری و واکنش فرد به داروهای مختلف دارد. هیچ دارویی وجود ندارد که برای همه بیماران بهترین باشد و یک نتیجه داشته باشد، اما در ادامه به برخی از داروهایی که معمولاً برای درمان تجویز می‌شوند اشاره می کنیم:
- آمینوسالیسیلات‌ها (5-ASA) مانند مسالامین (Mesalamine) و سولفاسالازین (Sulfasalazine)
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون (Prednisone) و بودزوناید (Budesonide)
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین (Azathioprine) و مرکاپتوپورین (6-MP) و متوترکسات (Methotrexate)
- بیولوژیک‌ها مانند اینفلیکسیماب (Infliximab) و آدالیموماب (Adalimumab) ودولیزوماب (Vedolizumab) و اوستکینوماب (Ustekinumab)
- آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) یا مترونیدازول (Metronidazole)
همیشه باید تحت نظر پزشک متخصص درمان شوید تا بهترین دارو و دوز مناسب برای شما تجویز شود. داروهایی که برای یک بیمار مفید است ممکن است برای بیمار دیگر مناسب نباشد. بهتر است که بیمار به طور منظم با پزشک خود در تماس باشد و روند درمان را به دقت پیگیری کند.
رابطه التهاب روده و کمردرد
التهاب روده و کمردرد ممکن است به طور غیرمستقیم با هم مرتبط باشند.
افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده ممکن است دچار التهاب مفاصل محیطی یا ستون فقرات شوند، که به عنوان آرتریت مرتبط با IBD (التهاب مفاصل مرتبط با بیماری‌های التهابی روده) شناخته می‌شود. این التهاب میتواند باعث کمردرد شود، به‌ویژه در صبح‌ها یا پس از بی تحرک بودن در طولانی مدت.
التهاب روده میتواند به عوارضی مانند فیستول، آبسه و یا التهاب گسترده در بدن منجر شود. این عوارض ممکن است به نواحی مجاور مانند ناحیه پشت و کمر فشار آورده و باعث درد در آن ناحیه شوند.
افراد مبتلا ممکن است به دلیل درد شکمی، تغییراتی در وضعیت جسمانی یا حرکت خود ایجاد کنند که میتواند به نواحی مختلف بدن، از جمله کمر، فشار بیشتری وارد کند و منجر به کمردرد شود.
عوارض ورم روده چیست؟
ورم روده (IBD) شامل دو نوع اصلی، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون است که می‌توانند عوارض مختلفی را برای بیماران ایجاد کنند. برخی از این عوارض مشترک بین هر دو بیماری هستند، در حالی که دیگر عوارض ممکن است مختص هر کدام باشند. این عوارض می‌توانند از مشکلات جدی گوارشی گرفته تا مشکلات مربوط به سایر اعضای بدن را شامل شوند و به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند.
عوارض مشترک بین کولیت اولسراتیو و بیماری کرون:
- سرطان روده بزرگ: افرادی که به یکی از این بیماری‌ها مبتلا هستند، به ویژه اگر روده بزرگشان تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ باشند.
- التهاب پوست، چشم و مفاصل: در طول تشدید بیماری، التهاب‌هایی در پوست، چشم‌ها (یووئیت) و مفاصل ممکن است رخ دهد.
- عوارض دارویی: برخی داروهای مورد استفاده برای درمان IBD می‌توانند باعث افزایش خطر عفونت‌ها یا حتی سرطان شوند. مصرف کورتیکواستروئیدها میتواند به مشکلاتی مانند پوکی استخوان و فشار خون بالا منجر شود.
- کلانژیت اسکلروزان اولیه: این عارضه نادر که در بیماران مبتلا به ورم روده دیده می‌شود، التهاب مجاری صفراوی است که میتواند منجر به آسیب کبدی شود.
- لخته شدن خون: IBD خطر لخته شدن خون در سیاهرگ‌ها و شریان‌ها را افزایش می‌دهد.
- کم آبی شدید: اسهال بیش از حد میتواند منجر به کم آبی بدن شود.
عوارض خاص بیماری کرون:
- انسداد روده: بیماری کرون ممکن است باعث باریک شدن و ضخیم شدن دیواره روده شود که میتواند منجر به انسداد روده گردد.
- سوء تغذیه: مشکلات گوارشی میتواند باعث کاهش جذب مواد مغذی و در نتیجه کمبود آهن یا ویتامین B-12 شود.
- فیستول: التهاب روده گاهی اوقات میتواند باعث ایجاد فیستول شود، که اتصالی غیرطبیعی بین قسمت‌های مختلف بدن است.
- شقاق مقعد: پارگی‌های کوچک در ناحیه مقعد که ممکن است عفونت کنند و منجر به فیستول شوند.
عوارض خاص کولیت اولسراتیو:
ایجاد پارگی در کولون: در برخی موارد، کولون ممکن است سوراخ شود که این میتواند به مشکلات جدی و نیاز به جراحی منجر شود.
مگاکولون سمی: گشاد شدن و تورم سریع روده بزرگ که میتواند تهدیدی جدی برای سلامت بیمار باشد.
دکتر خوب برای التهاب روده
برای درمان، مراجعه به یک متخصص گوارش بهترین گزینه است. این پزشکان در تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی، از جمله بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت روده و بیماری کرون، تخصص دارند. برای پیدا کردن یک دکتر خوب برای التهاب روده میتوانید از روش های زیر استفاده کنید:
- پرس‌وجو از اطرافیان: اگر کسی در خانواده یا دوستانتان به این بیماری مبتلا بوده، میتواند پزشک متخصص خوبی را به شما معرفی کند و مشورت بگیرید.
- مراجعه به مراکز تخصصی و بیمارستان‌های معتبر: بسیاری از بیمارستان‌های بزرگ و معتبر دارای کلینیک‌های تخصصی گوارش هستند که پزشکان متخصص و مجرب در آنجا فعالیت می‌کنند.
- بررسی آنلاین: بسیاری از پزشکان اطلاعات خود را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. شما میتوانید نظرات بیماران را بخوانید و پزشکانی را که سابقه درمان موفق التهاب روده دارند، پیدا کنید.
سخن آخر
انتخاب پزشک مناسب میتواند به بهبود کیفیت زندگی شما و کنترل بهتر علائم بیماری کمک کند. در صورت مشاهده علائم به سرعت به یک پزشک مراجعه کنید و روند درمان را آغاز کنید.
