یبوست یکی از مشکلات گوارشی رایج است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که حرکات روده کمتر از حد طبیعی بوده و مشکلات دیگر ایجاد می شود که می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات جدی‌تری شود. خوشبختانه، درمان یبوست اغلب با تغییرات ساده در رژیم غذایی، افزایش مصرف مایعات و انجام فعالیت‌های بدنی به سادگی امکان‌پذیر است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند. اما در برخی موارد این به یک وضعیت جدی تبدیل شده که کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. در ادامه به هر آنچه باید درباره درمان آن بدانید، به شما اطلاعاتی می دهیم.
یبوست چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، یبوست وضعیتی است که در آن فرد دچار حرکات روده ناراحت‌کننده می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که مدفوع سفت و خشک شده و دفع آن دشوار می‌شود. معمولاً اگر فرد کمتر از سه بار در هفته دفع مدفوع داشته باشد، این وضعیت به عنوان یبوست در نظر گرفته می‌شود. البته، تعداد طبیعی دفعات دفع مدفوع ممکن است بین سه بار در روز تا سه بار در هفته متغیر باشد و این بستگی به بدن هر فرد دارد.
علائم یبوست
در ادامه به برخی از شایع ترین علت های یبوست اشاره می کنیم:
- دفع کمتر از سه بار در هفته : وقتی فرد کمتر از سه بار در هفته مدفوع می‌کند، حرکات روده کاهش یافته و نشانگر یبوست است.
- مدفوع سفت، خشک یا توده‌ای : مدفوع آب کافی ندارد و به دلیل سفتی و خشکی، دفع آن دشوار و دردناک می‌شود.
- زور زدن یا درد هنگام دفع مدفوع : فرد هنگام دفع مدفوع مجبور به زور زدن می‌شود که می‌تواند با درد همراه باشد، زیرا مدفوع سخت و بزرگ شده است.
- احساس عدم دفع کامل مدفوع : پس از دفع مدفوع، ممکن است احساس کنید که هنوز مقداری مدفوع باقی مانده و تخلیه کامل نشده است.
- احساس مسدود شدن رکتوم : ممکن است احساس کنید که چیزی در رکتوم مانع خروج مدفوع می‌شود، که اغلب ناشی از مدفوع سفت و خشک است.
- نیاز به استفاده از انگشت برای دفع مدفوع : در برخی موارد شدید، فرد ممکن است مجبور شود با دست یا انگشت به خروج مدفوع کمک کند، که نشان‌دهنده یبوست شدید است.
علت یبوست
علل یبوست می‌تواند شامل رژیم غذایی کم فیبر، کم‌آبی بدن، بی‌تحرکی، یا حتی برخی داروها باشد. استرس، تغییر در سبک زندگی، یا شرایط پزشکی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر نیز می‌توانند به یبوست منجر شوند. درمان‌ها اغلب شامل افزایش مصرف فیبر، نوشیدن مایعات بیشتر و افزایش فعالیت بدنی هستند. درمان یبوست معمولا در ابتدا به صورت خانگی پیگیری ی شود. اما در صورت عدم پاسخگویی و طولانی شدن این مشکل، مراجعه به متخصص برای رفع مشکل الزامی است.
درمان سریع یبوست در منزل
درمان سریع یبوست اغلب با توجه به وضعیت کلی سلامت و ترجیحات شخصی فرد انجام می‌شود. پزشک ممکن است بسته به سن، سابقه پزشکی و شدت یبوست، درمان مناسبی را پیشنهاد کند. بیشتر مواقع، تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند یبوست را بهبود بخشد و از بازگشت آن جلوگیری کند.
برای درمان سریع، مصرف روزانه 20 تا 35 گرم فیبر از غذاهایی مانند لوبیا، غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات تازه توصیه می‌شود. همچنین محدود کردن غذاهای کم فیبر مانند پنیر و غذاهای فرآوری‌شده کمک‌کننده است. اگر این روش‌ها کارساز نباشند، پزشک ممکن است ملین‌ها یا روش‌های دیگر مثل بیوفیدبک را توصیه کند. افزایش مصرف آب، ورزش منظم و اختصاص دادن زمان کافی برای اجابت مزاج نیز از اقدامات مفید برای تسریع درمان یبوست است.
درمان خانگی یبوست
درمان خانگی یبوست معمولاً شامل تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی است که به تسهیل حرکات روده و جلوگیری از بروز یبوست کمک می‌کند. چند راهکار موثر خانگی عبارتند از:
افزایش مصرف فیبر:
مصرف غذاهای پرفیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات باعث افزایش حجم مدفوع و تسهیل دفع آن می‌شود. توصیه می‌شود روزانه 20 تا 35 گرم فیبر مصرف کنید.
نوشیدن آب کافی:
مصرف کافی آب و مایعات دیگر مانند آب‌میوه‌های طبیعی، به ویژه آب آلو، می‌تواند به نرم شدن مدفوع و بهبود یبوست کمک کند. کمبود آب در بدن باعث سفت شدن مدفوع می‌شود.
ورزش منظم:
فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی یا دویدن به تحریک عملکرد روده کمک می‌کند و می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند.
تنظیم زمان برای اجابت مزاج:
سعی کنید هر روز زمان مشخصی برای رفتن به دستشویی تعیین کنید، به خصوص بعد از غذا. ایجاد عادت‌های منظم می‌تواند به عملکرد بهتر روده کمک کند.
پرهیز از غذاهای یبوست‌آور:
مصرف غذاهای کم فیبر و فرآوری‌شده مانند فست‌فودها، پنیر و گوشت‌های فراوری‌شده را کاهش دهید.
این تغییرات خانگی اغلب می‌توانند یبوست را بهبود بخشند و از بازگشت آن جلوگیری کنند.
برای درمان یبوست چی بخوریم؟
لازم است شما از جدول تغدیه ای زیر برای درمان استفاده کنید.
| غذاها | غذاها فیبر بالا | فیبر متوسط |
|---|---|---|
| نان | – | نان سبوس دار، نان گرانولا، مافین سبوس گندم، ذرت بو داده |
| غلات | تمام سبوس، جوانه های سبوس، سبوس ذرت، نان فیبر دار 100% سبوس | دانه های سبوس، سبوس کشمش، گندم خرد شده، بلغور جو دوسر، گرانولا، سبوس جو دوسر |
| سبزیجات | – | چغندر، کلم بروکلی، کلم، هویج، ذرت، لوبیا سبز، نخود سبز، بلوط و کدو حلوایی، اسفناج، سیب زمینی با پوست، آووکادو |
| میوه‌ها | آلوی پخته، انجیر خشک | سیب با پوست، خرما، پاپایا، انبه، شلیل، پرتقال، گلابی، کیوی، توت فرنگی، سس سیب، تمشک، شاه توت، کشمش |
| جایگزین‌های گوشت | لوبیا پخته، نخود سیاه، لوبیا چیتی، لوبیا قرمز | کره بادام زمینی، آجیل |
چه زمانی یبوست خطرناک است؟
یبوست می‌تواند منجر به عوارضی شود که برخی از آن‌ها ممکن است خطرناک باشند. یکی از عوارض شایع آن هموروئید است، که به دلیل زور زدن مداوم برای دفع مدفوع ایجاد می‌شود. این عارضه باعث التهاب و تورم رگ‌های خونی اطراف مقعد می‌شود. علاوه بر این، یبوست می‌تواند منجر به شقاق مقعدی شود؛ وضعیتی که مدفوع سفت باعث پارگی پوست اطراف مقعد شده و به خونریزی منجر می‌شود.
در موارد شدیدتر، یبوست ممکن است باعث افتادگی رکتوم (پرولاپس) شود که در آن بخشی از پوشش داخلی روده از مقعد بیرون می‌زند. همچنین، نهفتگی مدفوع نیز یکی از عوارض جدی است که بیشتر در کودکان و سالمندان رخ می‌دهد. در این حالت، مدفوع به قدری سفت می‌شود که روده و راست روده بسته شده و فشار طبیعی بدن برای دفع آن کافی نیست. بنابراین، اگر یبوست به موقع درمان نشود، می‌تواند خطرات جدی‌تری برای سلامتی ایجاد کند.
سخن آخر
درمان یبوست اغلب با تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی قابل انجام است. مصرف روزانه مقدار کافی فیبر از منابعی مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به تسهیل دفع مدفوع کمک می‌کند. همچنین، نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات دیگر، به ویژه آب آلو، باعث نرم شدن مدفوع می‌شود. فعالیت بدنی منظم و ورزش نیز می‌تواند حرکات روده را تحریک کرده و از یبوست جلوگیری کند. ایجاد عادت‌های منظم برای اجابت مزاج و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده و کم‌فیبر نیز نقش مهمی در پیشگیری از یبوست دارند. در صورتی که این روش‌ها کافی نباشند، استفاده از ملین‌ها یا مشورت با پزشک برای درمان‌های دیگر ضروری است.
