پیچ خوردگی روده (ولولوس)

پیچ خوردگی روده چیست؟ چه کسانی به ولولوس مبتلا می‌شوند؟ آیا ممکن است این اختلال در نوزادان و یا در کودکان ایجاد شود؟ آیا علائم آن را می‌‎شناسید؟ عارضه عدم درمان پیچ خوردگی روده ممکن است برای افراد جبران ناپدیر باشد. این عوارض بسیار خطرناک است و در صورت مشاهده علائم برای درمان سریع، لازم است به متخصص مراجعه شود. بنابراین در این مقاله قصد داریم شما را با علت این اختلال و همچنین علائمی که باید بشناسید آشنا کنیم.

پیچ خوردگی روده چیست؟

پیچ خوردگی روده یا ولولوس، وضعیتی است که در آن روده به دور خود می‌پیچد و باعث انسداد جریان مواد غذایی و مایعات در روده می‌شود. این پیچ خوردگی همچنین می‌تواند جریان خون به روده را مسدود کند، که در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به مرگ بافت‌های روده شود. این عارضه معمولا به دلیل نقص مادرزادی زمانی رخ می‌دهد که روده‌ها در دوران جنینی به درستی در شکم قرار نمی‌گیرند و اتصال طبیعی خود به دیواره شکم را از دست می‌دهند. اما با این حال در بزرگسالی و در سالمندان نیز رخ می‌دهد.

علائم پیچ خوردن روده

علائم پیچ خوردگی روده (ولولوس) معمولاً به‌طور ناگهانی و شدید ظاهر می‌شوند و می‌توانند به شدت خطرناک باشند. این علائم ناشی از انسداد و اختلال در جریان خون به روده هستند و نیاز به توجه پزشکی فوری دارند. در زیر به برخی از مهم‌ترین علائم این عارضه اشاره شده است:

• حساسیت شکمی: احساس درد و حساسیت در ناحیه شکم، که ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشد. این حساسیت می‌تواند نشانه‌ای از التهاب و آسیب به بافت روده باشد.
• حالت تهوع یا استفراغ: بسیاری از بیماران ممکن است دچار حالت تهوع شوند و به دنبال آن استفراغ کنند. این علائم معمولاً ناشی از انسداد و تجمع مواد غذایی در روده هستند.
• استفراغ مواد صفراوی سبز رنگ: در مواردی که انسداد شدید باشد، بیمار ممکن است استفراغ کند که شامل مایعات سبز رنگ باشد. این رنگ ناشی از صفراست که به دلیل انسداد در روده، به سمت بالا برمی‌گردد.
• مدفوع خونی یا قرمز تیره: وجود خون در مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به روده و خونریزی داخلی باشد که در اثر پیچ خوردگی و فشار بر روی بافت‌ها ایجاد می‌شود.
• یبوست یا مشکل در دفع مدفوع: بیماران ممکن است دچار یبوست شده و قادر به دفع مدفوع نباشند. این مشکل به دلیل انسداد روده و اختلال در حرکت مواد غذایی است.
• شکم متسع شده: شکم ممکن است به دلیل تجمع گاز و مایعات در داخل روده متورم و متسع شود. این تورم نشانه‌ای از مشکل جدی در عملکرد روده است.
• شوک: در موارد شدید، پیچ خوردگی روده می‌تواند منجر به شوک شود که ناشی از کاهش شدید فشار خون و عدم تأمین خون کافی به اندام‌ها است. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد.

علت پیچ خوردگی روده چیست؟             

این اختلال با توجه به اینکه در چه سنی ایجاد شده است، ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد. با آنکه دلایل اصلی این اختلال در بسیاری از موارد همچنان شناخته شده نیست، اما در ادامه به علت های شناخته شده بروز این اختلال در کودکان و بزرگسالان می پردازیم:

در بزرگسالان:

• سن: پیچ خوردگی روده عمدتاً در افراد مسن، به ویژه در رده سنی 60 تا 80 سال رخ می‌دهد.
• بیماری‌های عصبی یا روانی زمینه‌ای: افرادی که به اختلالات عصبی یا روانی مبتلا هستند، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.
• افرادی که مدت طولانی در بستر هستند: افرادی که به علت بیماری های دیگر مدت زمان زیادی را در بستر سپری می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
• یبوست مزمن: یبوست دائمی می‌تواند فشار را افزایش دهد و تغییراتی در کولون ایجاد کند که به پیچ خوردگی منجر می‌شود.
• رژیم غذایی با فیبر بالا: در حالی که به طور کلی مصرف فیبر بالا لازم است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند در برخی افراد به تغییرات در حرکات روده منجر شود که ریسک پیچ خوردگی را افزایش می‌دهد.
• جراحی شکم در گذشته: افرادی که جراحی‌های شکمی داشته‌اند، ممکن است بیشتر در معرض پیچ خوردگی روده قرار بگیرند.
• ویژگی‌های آناتومیک خاص: افرادی که کولون سیگموئیدی طولانی و پیچ خورده دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

پیچ خوردگی روده در کودکان و نوزادان نیز اتفاق می افتد. در ادامه به برخی از اصلی ترین دلایل بروز آن در کودکان و نوزادان اشاره خواهیم کرد:

• نقص‌های مادرزادی: ولولوس در کودکان اغلب به عنوان یک اختلال در نوزادان تازه متولد شده یا حتی قبل از تولد تشخیص داده می‌شود.
• بیماری هیرشپرونگ: این بیماری باعث می‌شود که بخش‌هایی از روده، معمولاً رکتوم و کولون سیگموئید، سلول‌های عصبی مورد نیاز برای حرکت منظم کولون را نداشته باشند.
• چرخش روده: ولولوس در کودکان می‌تواند به دلیل ناهنجاری در چرخش روده در دوران جنینی رخ دهد که در حدود یک مورد از هر 6000 تولد اتفاق می‌افتد.
• همراهی با شرایط دیگر: ولولوس ممکن است با برخی شرایط دیگر مانند آترزی روده یا سندرم داون مرتبط باشد.
• دتورشن روده: در برخی موارد، روده‌ها ممکن است به طور خود به خودی باز شوند. در این حالت، علائم ممکن است به طور موقت ناپدید شوند، در حالی که مشکل همچنان باقی می‌ماند و نیاز به درمان دارد.

روش های تشخیص پیچ خوردگی روده    

تشخیص ولولوس در ابتدا بر اساس علائم بالینی بیمار مانند درد شکم، حالت تهوع، یبوست و …  انجام می‌شود. پزشک با بررسی تاریخچه بیماری و علائم، ممکن است به ولولوس مشکوک شده و برای تأیید تشخیص، آزمایش‌های دیگر را آغاز کند.بررسی های آزمایشگاهی معمولاً برای بررسی الکترولیت‌ها، عفونت و نکروز انجام می‌شود و ممکن است شامل آزمایش ادرار باشد. برای تشخیص دقیق‌تر، تصویربرداری‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن، اشعه ایکس و سونوگرافی نیز انجام می‌شود. تشخیص دقیق ولولوس معمولاً متخصص نیاز به ترکیب این روش‌های تشخیصی دارد.

درمان پیچ خوردگی روده چیست؟          

درمان پیچ خوردگی روده (ولولوس) بر دو هدف اصلی متمرکز است: رفع وضعیت پیچ خوردگی و جلوگیری از وقوع مجدد آن. فرآیند باز کردن روده، معمولاً با استفاده از یک روش سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر انجام می‌شود. این ابزار که لوله‌ای دارای نور و دوربین است به متخصص این امکان را می‌دهد تا روده پیچ خورده را باز کند و خونرسانی را دوباره برقرار کند. در این حین، متخصص می‌تواند هرگونه آسیب بافتی را بررسی و ارزیابی کند.

جراحی پیچ خوردن روده

جراحی پیچ خوردگی روده، یا ولولوس، یک عمل اورژانسی است که برای ترمیم این وضعیت خطرناک انجام می‌شود. در این جراحی، ابتدا یک برش در دیواره شکم ایجاد می‌شود تا جراح به روده ها دسترسی پیدا کند. پس از آن، پزشک اقدام به باز کردن پیچ خوردگی روده و برقراری دوباره جریان خون می‌کند. در صورتی که بخشی از روده به دلیل کمبود جریان خون دچار نکروز (مرگ بافت) شده باشد، این بخش برداشته می‌شود. سپس دو انتهای سالم روده به هم دوخته می‌شود.

اگر آسیب به روده شدید باشد، ممکن است از روش‌هایی مانند کولوستومی یا ایلئوستومی استفاده شود. این روش‌ها به این معنی هستند که محتویات روده از طریق لوله‌ای به خارج از بدن منتقل می‌شود، که محل قرارگیری لوله بستگی به نوع عمل دارد. در مواردی که کل روده نکروز شده باشد، وضعیت بیمار به شدت خطرناک بوده و چشم‌انداز درمان ضعیف است. به همین دلیل، تشخیص و درمان سریع این عارضه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در آخر همه چیز را درباره ولولوس بدانید

پیچ خوردگی روده، یا ولولوس، یک وضعیت جدی و اورژانسی است که می‌تواند به دلیل عوامل متعددی از جمله سن، بیماری‌های زمینه‌ای و ناهنجاری‌های آناتومیک ایجاد شود. علائم آن شامل درد شدید شکم، حالت تهوع و اتساع شکم است و تشخیص آن نیاز به بررسی های دقیق دارد. درمان ولولوس بر رفع وضعیت پیچ خوردگی و جلوگیری از وقوع مجدد آن متمرکز است، که می‌تواند از طریق روش‌های غیرجراحی یا جراحی انجام شود. در نهایت، توجه به این وضعیت و تشخیص به موقع آن اهمیت بالایی دارد، زیرا عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی تهدیدکننده زندگی شود. اقدامات پیشگیرانه و مدیریت دقیق می‌توانند به کاهش خطر بروز مجدد این عارضه کمک کنند.