سندرم روده تحریک پذیر یا همان IBS یک بیماری شایع گوارشی است. این بیماری علائمی مانند گرفتگی معده، نفخ، اسهال و یبوست ایجاد میکند و در بسیاری از موارد ممکن است توسط افراد مبتلا به این بیماری جدی گرفته نشود. این علائم به مرور زمان بروز پیدا میکنند و یا ممکن است برای مدتی از بین بروند. همچنین احتمال دارد روزها، هفتهها یا ماهها در یک دوره زمانی ادامه داشته باشند. این مشکل معمولاً به صورت مادام العمر گوارش افراد مبتلا به این اختلال را درگیر میکند. بنابراین زندگی با این بیماری میتواند بسیار خستهکننده باشد و تأثیر زیادی بر زندگی روزمره شما داشته باشد.
سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم، سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری گوارشی است که با نام IBS نیز شناخته میشود. این بیماری موجب بروز علائمی میشود که ممکن است در آینده فرد را با اختلالاتی مواجه کند. در این بیماری معمولاً گروهی از عوارض باهم بروز پیدا میکنند. اگر شما هم جز افرادی هستید که علائم این اختلال را تجربه میکنید و یا به تازگی این اختلال برای شما تشخیص داده شده است، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
علائم سندرم روده تحریک پذیر
علائم سندرم روده تحریک پذیر ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. اما به طور کلی در ادامه به شایعترین نشانههایی که افراد مبتلا به IBS آن را تجربه میکنند، خواهیم پرداخت:
- ایجاد درد یا گرفتگی معده: این درد معمولاً بعد از غذا خوردن بدتر میشود همچنین هنگامی که فرد مدفوع میکند، معده درد وی بهتر میشود.
- نفخ: نفخ یکی از علائم شایع بیماریهای گوارشی است. افراد مبتلا به این بیماری بیشتر از سایرین نفخ را تجربه میکنند. نفخ ممکن است علائمی از جمله پری و تورم شکم را به همراه داشته باشد.
- نیاز به دفع ناگهانی مدفوع: اسهال و نیاز به دفع ناگهانی مدفوع یکدیگر از علائم این بیماری است.
- یبوست: مشکلات دفع ممکن است یکی دیگر از علائم این اختلال باشد که در صورت عدم کنترل، میتواند مشکلات جدیتری ایجاد کند.
علائم شما ممکن است در برخی روزها بهبود یابد و در برخی روزها تشدید شود. همچنین در برخی موارد، ممکن است با مصرف برخی از مواد غذایی علائم شما بدتر شود. زمانی که علائم از بین میرود، حرکات رودههای شما نیز طبیعی خواهد بود.
علت بروز بیماری سندرم روده تحریک پذیر
این برای برخی افراد سؤال است که بیماری سندرم روده تحریک پذیر به چه علت ایجاد میشود؟ در پاسخ به آن لازم است بگوییم متأسفانه علت دقیق بروز آن ناشناخته است. یعنی نمیتوان به صورت دقیق مشخص کرد که چرا شما به این اختلال مبتلا شدهاید. اما در بسیاری از افراد میتوان بعد از مدتی تشخیص داد که این بیماری در آنها با چه رفتارهایی تشدید میشود. به عنوان مثال زمانی که شما غذا میل میکنید، عبور غذا به صورت خیلی سریع یا خیلی آهسته در روده، میتواند علت ایجاد آن باشد. از دیگر دلایل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعصاب بیش از حد در روده شما
- استرس و اضطراب بیش از حد
- سابقه خانوادگی IBS
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستند؟
برخی بیماریها و برخی شرایط ممکن است احتمال بروز سندرم روده تحریک پذیر را بالا ببرد. در ادامه، انواع این شرایط را برایتان توضیح خواهیم داد:
- افرادی که هرگونه مشکلات و بیماریهای مغزی دارند.
- کسانی که باکتری روده دارند.
- کسانی که عفونتهای شدید را تجربه میکنند.
- کسانی که حساسیتهای غذایی و یا عدم تحمل غذایی نسبت به برخی از مواد غذایی دارند.
- کسانی که دوران کودکی پر استرسی را پشت سر گذاشتهاند.
- کسانی که عفونتهای شدید دستگاه گوارش را تجربه کردند.
انواع سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به چندین نوع اصلی تقسیم میشود که بر اساس الگوی غالب علائم گوارشی بیمار تعیین میشوند. هر نوع IBS با یک گروه خاص از علائم مشخص میشود که میتواند به پزشکان در تشخیص و درمان مؤثرتر کمک کند. انواع اصلی IBS عبارتند از:
IBS-C با (غالبیت یبوست)
در این نوع، یبوست علائم غالب است. افراد مبتلا به IBS-C معمولاً مدفوع سخت یا تودهای دارند و تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر از حالت عادی است. علاوه بر یبوست، افراد ممکن است درد شکم، نفخ، و ناراحتی را تجربه کنند.
IBS-D (با غالبیت اسهال)
در این نوع، اسهال علائم غالب است. افراد مبتلا به IBS-D معمولاً با دفعات زیاد و ناگهانی اجابت مزاج و مدفوع شل یا آبکی مواجه میشوند. این نوع IBS نیز با درد و گرفتگی شکم همراه است.
IBS-A یا IBS-M (با الگوی مختلط)
این نوع شامل ترکیبی از یبوست و اسهال است. افراد مبتلا به IBS-M یا IBS-A به طور متناوب بین اسهال و یبوست تغییر میکنند. این نوع میتواند بسیار ناراحتکننده باشد، زیرا فرد هر دو نوع علائم را تجربه میکند.
IBS-U (غیر قابل طبقهبندی)
این نوع شامل افرادی است که علائم آنها به وضوح در هیچیک از دستههای بالا قرار نمیگیرد. افراد مبتلا به IBS-U ممکن است علائمی داشته باشند که به طور نامنظم بین یبوست و اسهال تغییر نمیکند و به سختی میتوان نوع خاصی از IBS را برای آنها تشخیص داد.
از کجا بفهمیم سندرم روده تحریک پذیر داریم؟
نحوه تشخیص سندرم روده تحریک پذیر ابتدا از خود شما آغاز میشود. در ابتدا لازم است برخی سؤالات را از خود بپرسید. در صورتی که پاسخ شما به این سؤالات مثبت بود، لازم است به متخصص برای تشخیص مراجعه کنید.
- آیا هنگام اجابت مزاج درد دارید؟
- آیا مدفوع شما غیر طبیعی است و یا دچار تغییراتی نسبت به قبل شده است؟
بعد از آن در هنگام مراجعه به متخصص ممکن است این سؤالات از شما پرسیده شود:
- هر چند وقت یکبار این علائم را تجربه میکنید؟
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- چه داروهایی مصرف میکنید؟
- آیا اخیراً بیمار بودهاید یا رویداد استرسزا در زندگی خود داشتهاید؟
بسته به شرایط شما آزمایشهای تکمیلی برایتان پیشنهاد میشود. همچنین ممکن است آزمایش خون و یا آزمایش مدفوع نیز برای شما تجویز شود. در صورتی که علائم التهاب روده داشته باشید، ممکن است آزمایشهای تصویربرداری نیز برای شما تجویز شود.
خطرات سندرم روده تحریک پذیر برای بدن
در حالی که IBS به خودی خود خطر جانی ندارد، اما میتواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و خطرات زیر را به دنبال داشته باشد:
- کیفیت زندگی کاهش یافته: درد مداوم و علائم گوارشی ممکن است باعث ایجاد استرس، اضطراب و افسردگی شود که میتواند فعالیتهای روزمره و روابط اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
- سوء تغذیه: برخی از افراد مبتلا به IBS ممکن است به دلیل ترس از تحریک علائم، مصرف برخی غذاها را محدود کنند. این مسأله میتواند به کمبود مواد مغذی و سوء تغذیه منجر شود.
- تداخل با خواب: درد شکم و ناراحتی ممکن است باعث اختلال در خواب شبانه شود، که به نوبه خود میتواند منجر به خستگی و کاهش انرژی در طول روز شود.
- افزایش حساسیت به سایر بیماریها: افراد مبتلا به IBS ممکن است بیشتر در معرض سایر اختلالات گوارشی مانند بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری سلیاک باشند. هرچند این دو بیماری مستقل از IBS هستند، اما ممکن است برخی علائم مشترک داشته باشند.
- تأثیر بر سلامت روان: IBS با افزایش استرس و اضطراب مرتبط است و میتواند چرخهای از استرس و تشدید علائم گوارشی ایجاد کند. این مسأله ممکن است باعث بروز اختلالات روانی مانند افسردگی شود.
- تأثیر بر زندگی اجتماعی و حرفهای: نیاز به دسترسی مکرر به دستشویی یا نگرانی از بروز علائم در مکانهای عمومی میتواند منجر به محدودیت در فعالیتهای اجتماعی و حرفهای شود.
سخن آخر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال گوارشی مزمن است که با ترکیبی از علائم مختلف مانند درد شکم، نفخ، و تغییرات در عادات دفع همراه است. این بیماری به طور مستقیم بر کیفیت زندگی افراد تأثیر میگذارد، اما با مدیریت مناسب، از جمله تغییرات در رژیم غذایی، کاهش استرس، و در صورت نیاز، مصرف دارو، میتوان علائم آن را کنترل کرد. گرچه IBS یک بیماری جدی محسوب نمیشود و خطرات بلندمدت خاصی برای سلامتی ندارد، اما نیاز به توجه و مراقبت مداوم دارد تا فرد بتواند زندگی روزمره خود را بدون مشکلات عمده پیش ببرد.