جراحی پرولاپس رکتوم

پرولاپس رکتوم یکی از بیماری‌های رایج مقعدی است که در اغلب موارد باعث نارضایتی فرد می‌شود. پرولاپس به حالتی اطلاق می‌شود که در آن عضوی در بدن دچار افتادگی شود. افتادگی یا پرولاپس رکتوم که با نام پرولاپس روده هم شناخته می‌شود زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از روده بزرگ دچار افتادگی شده و از مقعد خارج می‌شود. این بیماری دلایل گوناگونی دارد اما در بیشتر موارد به دلیل ضعف عضلات نگهدارنده روده رخ می‌دهد. توجه داشته باشید که این بیماری درمان‌پذیر است. در صورتی که درمان این بیماری را به تاخیر بیندازید ممکن است عوارض زیادی را متحمل شوید. اگر شما هم در زمان اجابت مزاج احساس درد یا سوزش دارید و جراحی پرولاپس رکتوم برای شما پیشنهاد شده است، بهتر است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و پس از آگاهی بیشتر از علائم خود آغاز به درمان کنید.

پرولاپس رکتوم چیست؟ 

سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که بیماری پرولاپس رکتوم چیست و چه تفاوتی با سایر بیماری‌های مقعد دارد. بیرون زدگی قسمتی از روده بزرگ از ناحیه رکتوم و از مقعد تحت عنوان بیماری پرولاپس رکتوم شناخته می‌شود و راهکاری‌های درمانی متفاوتی دارد. به عبارتی افتادگی آخرین قسمت دستگاه گوارش زمانی اتفاق می‌افتد که راست روده یا آخرین قسمت روده بزرگ به سمت پایین حرکت کرده و از مقعد خارج شود. راست روده باعث اتصال روده به مقعد شده و راه خروج مدفوع به شمار می‌آید. بیماری پرولاپس رکتوم می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد.

در حالت کلی ضعیف شدن ماهیچه‌های آن ناحیه که وظیفه نگه‌داشتن روده را برعهده دارد، منجر به بروز این بیماری می‌شود. این بیماری ضمن داشتن ظاهر ناخوشایند و زننده، عوارض زیادی دارد و ممکن زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری اغلب در سالمندان و با افزایش سن اتفاق می‌افتد و نیاز به پیشگیری و درمان به موقع دارد. در مواردی بیماران بیرون زدگی رکتوم را با بواسیر و هموروئید اشتباه می‌گیرند و اقدام به درمان‌های خانگی خودسرانه می‌کنند. برای تشخیص بیماری پرولاپس رکتوم از یبوست، هموروئید، دفع تحت و بواسیر لازم است از روش‌های تشخیصی دقیق افتراقی نظیر عکس مخصوص رادیولوژی نظیر dynamic standard defecografy استفاده شود.

در این شرایط پزشک بعد از بررسی سابقه پزشکی و بررسی رکتوم از طریق معاینه به شکل احتمالی وجود این بیماری را تشخیص می‌دهد. روش‌های تشخیصی این بیماری شامل آزمون رکتوم دیجیتال، دفکوگرافی، مانومتری آنورکتال، باریم انما، کولونوسکوپی و الکترومیوگرافی (EMG) تست روده بزرگ و آسیب‌های عصبی این ناحیه است. عدم درمان رکتوم روده می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. با مشاهده عکس بیرون زدگی رکتوم درک بیشتری از این بیماری خواهید داشت و این کار در تشخیص بیماری بسیار موثر خواهد بود.

علائم پرولاپس رکتوم چیست؟

شناخت علائم پرولاپس رکتوم به شما کمک می‌کند تا تشخیص سریع‌تر و دقیق‌تری داشته باشید و پیش از پیشرفت بیماری آن را درمان کنید. شایع‌ترین حالتی که اغلب افراد مبتلا به این بیماری حس می‌کنند داشتن حس درد بعد از دفع مدفوع است. ممکن است در روزهای اول افتادگی رکتوم به شکل کامل اتفاق نیوفتد اما در صورت عدم تشخیص به موقع به صورت یک زائده از مقعد خارج می‌شود. از دیگر علائم رایج پرولاپس رکتوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی از راست روده
• مشاهده خون در مدفوع یا مخاط مقعد
• وجود زائده قرمز در خارج از دهانه رکتوم
• داشتن احساس درد در مقعد یا راست روده
• داشتن احساس برآمدگی در خارج از مقعد

علائم پرولاپس رکتوم در کودکان

پرولاپس رکتوم در کودکان یکی از مواردی است که ممکن است باعث نگرانی شود. در مواردی پرولاپس رکتوم در کودکان رخ می‌دهد و این اتقاق می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بررسی و برطرف کردن علت پرولاپس رکتوم می‌تواند در درمان این بیماری موثر باشد. در مواردی که کودک شما دارای علائمی نظیر اسهال، مدفوع سفت و عفونت انگلی است، بهتر است سریعا اقدام به درمان این علائم کنید؛ زیرا کاهش استرس عضلات کف لگن منجر به بهبود عوارض ناشی از این بیماری می‌شود. با بالاتر رفتن سن این عضلات خود را ترمیم خواهند کرد و علائم پرولاپس رکتوم در بزرگسالی وجود نخواهد داشت.

علت پرولاپس رکتوم

یکی از اصلی‌ترین دلایل پرولاپس رکتوم ضعف و نارسایی ماهیچه‌هایی است که روده را در جای خود نگه می‌دارد. در این صورت افتادگی رکتوم رخ می‌دهد و علائم این بیماری به مرور زمان به وجود می‌آید. تخریب اعصاب کنترل‌کننده عضلات مقعد و رکتوم از دیگر دلایل بروز این بیماری است. اعصاب این ناحیه اغلب به دلیل آسیب‌های نخاعی، انجام جراحی در قسمت لگن و بارداری و زایمان سخت دچار آسیب می‌شود. عضله‌های اسفنکتر مقعد که باعث دفع مدفوع می‌شوند به دلایلی نظیر بالا رفتن سن، زایمان و بارداری ضعیف می‌شوند و نهایتا منجر به بروز بیماری پرولاپس رکتوم می‌گردد. همچنین یبوست مزمن و زور زدن مداوم برای دفع مدفوع باعث تکان خوردن قسمتی از رکتوم می‌شود و تکرار این حالت در طولانی مدت باعث پرولاپس رکتوم می‌شود. سایر مواردی که منجر به افتادگی رکتوم می‌شود عبارتند از:

• فیبروز سیستیک
• بارداری و زایمان
• بالاتر رفتن سن
• یبوست و اسهال مزمن
• عطسه و سرفه مزمن
• آسیب نخاعی یا عصبی
• آسیب یا جراحی‌های لگنی
• عفونت‌های انگل روده‌ای
• کم کاری غده تیروئید از بدو کودکی
• رژیم غذایی بدون پروتئین
• ضعیف شدن عضلات کف لگن
• بواسیر یا هموروئید بیرون زده
• عفونت‌های رکتوم و روده‌ای
• بیماری‌هایی نظیر سیستیک فیروز (از علل غلیظ شدن مخاط مقعد)
• عمل برداشتن رحم (هیسترکتومی)

روش‌های درمان پرولاپس رکتوم

روش‌های مختلفی برای درمان پرولاپس رکتوم وجود دارد که بر اساس سلامت کلی فرد و شدت بیماری انتخاب می‌شود. این اقدامات شامل مداخلات غیرجراحی و روش‌های درمانی جراحی است. در شرایطی که بیمار در مراحل اولیه بیماری قرار داشته باشد معمولا پزشک روش‌های درمان خانگی و درمان‌های دارویی را توصیه می‌کند. در صورتی که بیماری در مراحل پیشرفته و حاد باشد روش‌هایی نظیر جراحی و لیزر مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در ادامه به بررسی روش‌های درمان پرولاپس رکتوم می‌پردازیم.

درمان پرولاپس رکتوم بدون جراحی  

درمان‌های غیرجراحی یکی از انواع روش‌های درمان پرولاپس رکتوم است. در مواردی که این بیماری جزئی است می‌توان از درمان‎های دارویی، درمان گیاهی پرولاپس رکتوم و درمان پرولاپس رکتوم با فیزیوتراپی استفاده کرد. درمان گیاهی پرولاپس رکتوم یا درمان خانگی یکی از راهکارهای بهبود وضعیت بیماران به شمار می‌رود. مصرف برخی گیاهان دارویی که خواص مختلفی مانند خواص ضدالتهابی دارند یکی از راهکارهایی است که برخی از افراد برای درمان افتادگی رکتوم به دنبال آن می‌روند.

همچنین فیزیوتراپی یکی از روش‌های درمانی غیرتهاجمی است که با تقویت عضلات ضعیف شده کف لگن باعث کاهش علائم افتادگی روده می‌شود. این اقدام به تمرین‌هایی گفته می‌شود که متناسب با نیازهای فرد ارائه می‌شود و هیچ عوارضی ندارد. تمرین کگل یکی از تمرین‌هایی است که شامل منقبض و رها کردن عضلات کف لگن است و منجر به تقویت عضلات این ناحیه می‌شود. بهبود کیفیت زندگی به دنبال بهبود عملکرد روده از مزایای درمان پرولاپس رکتوم با فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست به بیماران کمک می‌کند تا با تقویت عضلات کف لگن، امکان کنترل مجدد این عضلات را بازیابند و عملکرد رکتوم بازیابی ‌شود. این کار با استفاده از برخی تمرین‌ها، آموزش‌های بیوفیدبک و درمان دستی انجام می‌شود. بیوفیدبک برای نمایش فعالیت‌های عضلانی از سنسورهای الکترونیکی استفاده می‌کند.

 از دیگر روش‌های خانگی که برای درمان پرولاپس رکتوم استفاده می‌شود، تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی است. مصرف مواد غذایی با فیبر بالا باعث نرم شدن مدفوع و کاهش فشار کمتر به رکتوم می‌شود. نوشیدن مایعات زیاد و هیدراته نگه‌داشتن بدن از دیگر مواردی است که از یبوست جلوگیری می‌کند. همچنین ورزش کردن به تقویت عضلات و بهبود گردش خون کمک خواهد کرد.

جراحی پرولاپس رکتوم چگونه انجام می‌شود؟

یکی از روش‌های درمان افتادگی مقعد عمل رکتوم روده است. این روش متداول‎ترین راهکار برای درمان پرولاپس رکتوم است که دو نوع متداول آن جراحی از طریق شکم و از طریق پرینه است. در جراحی بیرون زدگی مقعد از طریق شکم بعد از ایجاد برش بزرگ و بررسی وضعیت بیمار، جراح اقدامات لازم برای درمان بیماران را انجام می‌دهد. این روش تحت بیهوشی عمومی و اغلب در بزرگسالان انجام می‌شود.  در این روش رکتوم به محل اصلی خود بازگردانده می‌شود و با استفاده از حلقه‌های مخصوص و بخیه به دیواره لگن وصل می‌شود. این روش تحت عنوان ترانس پرینئال شناخته می‌شود.

البته می‌توان با استفاده از لاپاراسکوپ که دستگاهی دارای یک دوربین کوچک است، وضعیت بیمار را بررسی کرد. جراحی از طریق پرینه یا ترمیم راست روده یکی دیگر از روش‌های جراحی است که قسمت داخلی راست روده و بخشی از قسمت بیرون زده آن را تحت پوشش قرار می‌دهد. این جراحی برای افراد مسن مناسب است. البته روش‌های دیگری برای جراحی پرولاپس رکتوم وجود دارد که امروزه جایگاه ویژه‌ای در میان افراد پیدا کرده است. جراحی با استاپلر و جراحی با لیزر است.

جراحی پرولاپس رکتوم با استاپلر

جراحی پرولاپس رکتوم با استاپلر یا هموروئیدکتومی منگنه‌ای یک روش درمان هموروئید پیشرفته و داخلی است و در شرایطی که فرد دچار پرولاپس مقعد و بیرون‌زدگی بافت روده است دارای تاثیرگذاری بسیار زیادی است. در این روش با استفاده از دستگاه استاپلر دایره بافت‌های هموروئیدی برداشته می‌شود و زخم بیمار بسته می‌شود. همچنین خون‌رسانی به عروق هموروئیدی قطع می‌شود. این کار منجر به از بین رفتن زائده می‌شود. مزایای این روش جراحی اغلب درد کم و کاهش احتمال عفونت است. در این روش از تیغ جراحی استفاده نمی‌شود و نیازی به بستری شدن بیمار وجود ندارد. همچنین دوران نقاهت در این روش بسیار پایین است. این روش نیاز به بیهوشی ندارد و می‌توان با بی‌حسی موضعی آن را انجام داد.

درمان پرولاپس رکتوم با لیزر

یکی از روش‌های درمان بیرون‌زدگی مقعد جراحی لیزری است. این روش جدیدتر و پیشرفته‌تر است و در بیشتر موارد نتیجه موثری دارد. این روش با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می‌شود و برای برش و ایجاد تغییرات در ناحیه جراحی از لیزر استفاده می‌شود. لیزر برای جدا کردن راست روده از بافت‌های اطراف و انجام ترمیم‌های لازم مورد استفاده قرار می‌گیرد و این کار را بدون نیاز به برش با تیغ و با استفاده از پرتو و اشعه می‎توان انجام داد. این جراحی دارای مزایای زیادی است که یکی از آن داشتن احتمال عود بسیار پایین و نزدیک به صفر است. این روش به شکل سرپایی و بدون نیاز به بستری، پانسمان محل جراجی و بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود و دوره نقاهت کوتاهی دارد.

مراقبت های بعد از عمل رکتوم

انجام برخی مراقبت‌ها باعث بهبودی کامل فرد و کوتاه شدن دوره نقاهت می‌شود. در حالت کلی دوران نقاهت بعد از عمل پرولاپس داخلی رکتوم بین 6 تا 8 هفته است. لازم است در این مدت فعالیت‌های سنگین انجام ندهید و تا 6 هفته از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. بهتر است در این مدت رانندگی نکنید و به بدن خود فرصت بازیابی سلامتی و انرژی خود را بدهید. یکی از مهم‌ترین مراقبت‌ها توجه به الگوی دفع است. تغییرات ایجاد شده در طول روده طی جراحی منجر به شل شدن مدفوع و افزایش دفعات اجابت مزاج می‌شود. در این شرایط لازم است برخی اقدامات صورت گیرد. بهتر است وعده‌های غذایی خود را تا 5 یا 6 وعده افزایش دهید و حجم غذای خود را در این وعده‌ها کاهش دهید و غذا را خوب بجوید.

کم کردن مصرف کافئین و قهوه و افزایش مصرف آب در این شرایط می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند. مصرف موادی که مدفوع را سفت‌تر می‌کند برای شما خوب است. از جمله این مواد می‌توان به فرنی، جو دوسر، نان سفید، کته، ماست، ماهی، مرغ، پوره سیب‌زمینی و … اشاره کرد. همچنین از مصرف موادغذایی مسهل نظیر انواع غلات کامل، انواع ادویه، میوه‌های انگور، زردآلو، آلو، جوانه‌ها، بروکلی و … خودداری کنید. در صورتی که اسهال با تغییر برنامه غذایی اصلاح نشد می‌توانید قرص ضداسهال مصرف کنید. بهتر است این کار را زیر نظر پزشک خود انجام دهید.

در صورتی که احساس نفخ یا سنگینی سردل دارید بهتر است از مصرف مواد غذایی نفاخ خودداری کنید. موادغذایی نظیر پیاز، اسفناج، لبنیات، غذاهای چرب، آجیل، آدامس، غذاهای تند و … باعث ایجاد و تشدید این حالت می‌شود. بهتر است غذاهایی که مصرف می‌کنید نرم و کم فیبر باشند. فیبر پایین به شما کمک می‌کند تا ضمن پیشگیری از یبوست، دفعات اجابت مزاج را کاهش دهید. موادی نظیر گوجه، سیب، موز و سیب‌زمینی که پتاسیم بالایی دارند برای کنترل اسهال بسیار موثر هستند.

برای کنترل درد می‌توانید از درمان دارویی و درمان‌های طبیعی استفاده کنید. برای این کار می‌توانید مسکن مصرف کنید. برای درمان‌های طبیعی می‌توانید حمام کنید و ورزش منظم داشته باشید. همچنین مراقبت از استومی بسیار مهم است. استومی ناحیه‌ای است که در آن روده به سطح پوست آورده شده است. بهتر است در صورت مشاهده هرگونه خونریزی، تیره شدن رنگ و ورم زیاد با پزشک خود مشورت کنید. جهت اصلاح موهای اطراف استومی از ریش‌تراش یا قیچی استفاده کنید. بهتر است بطور منظم با پزشک خود در ارتباط باشید و روند بهبودی خود را ارزیابی کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که هرگونه عود بیماری را به موقع شناسایی و از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

عوارض بعد از عمل رکتوم

عمل رکتوم مانند تمامی جراحی‌ها با دسته‌ای از عوارض اجتناب‌ناپذیر و احتمالی همراه است. بیشتر این عوارض با رعایت دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی پزشک و انتخاب دقیق پزشک متخصص و مجرب قابل پیشگیری و کنترل است. از جمله عوارض این جراحی می‌توان به خونریزی، عفونت، آسیب به بافت و اندام‌های مشاور، لخته شدن خون و عوارض مربوط به بیهوشی اشاره کرد. برخی دیگر از عوارض نادر پس از این جراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• یبوست: یبوست یکی از عوارضی است که پس از جراحی کولون و رکتوم به ندرت رخ می‌دهد و فرد پس از جراحی یبوست شدیدتری را تجربه می‌کند.
• نشت آناستوموز: این عارضه در موارد نادر و در شرایطی رخ می‌دهد که دو سر روده جدا شده و دوباره وصل می‌شوند. اگر بهبودی به درستی و به شکل کامل اتفاق نیوفتد ممکن است روده نشت کند و نشت آناستوموز رخ دهد. در این شرایط لازم است مجددا یک جراحی ترمیمی انجام شود.
• ایجاد مشکلات در عملکرد جنسی: در موارد بسیار نادر عمل رکتوم موجب آسیب به عصب‌های مرتبط با عملکرد جنسی مردان می‌شود. این اتفاق تنها در 1 تا 2 درصد مردان اتفاق می‌افتد و باعث اختلال در عملکرد جنسی می‌شود. مهارت و تجربه پزشک یکی از مهم‌ترین مواردی است که در پیشگیری از این عارضه نقش دارد.

هزینه جراحی پرولاپس رکتوم

یکی از مواردی که برای بسیاری از افراد از اهمیت بالایی برخوردار است، هزینه جراحی پرولاپس رکتوم است. این جراحی دارای قیمت‌های مختلفی است که عموما بر اساس شدت بیماری و نوع آن تعیین می‌شود. نوع جراحی، محل دریافت خدمت شامل بیمارستان یا مطب، تخصص و مهارت پزشک، دستمزد تیم جراحی، منطقه جغرافیایی، آزمایش‌های تشخیصی پیش از انجام جراحی و تجهیزات موجود در مرکز درمانی از پارامترهایی هستند که قیمت این جراحی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بر اساس آخرین اطلاعات موجود، هزینه‌های این جراحی تحت پوشش هیچ یک از صندوق‌های بیمه نیست. بهتر است برای اطمینان از این موضوع با در دست داشتن مدارک درمانی به دفتر بیمه خود مراجعه کنید و از شرایط موجود آگاه شوید. برای برآورد دقیق هزینه درمان لازم است به پزشک مراجعه کنید و پس از ویزیت و معاینه با پزشک خود در رابطه با هزینه‌ها صحبت کنید.

عوارض عدم جراحی پرولاپس رکتوم چیست؟

عمل پرولاپس رکتوم یکی از موثرترین درمان‌ها برای بهبود این بیماری است. عدم درمان به موقع این بیماری می‌تواند تبعات زیادی داشته باشد و سلامت عمومی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این موارد می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به میزان بسیار زیادی تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری به دلیل ماهیتی که دارد باعث ناراحتی و انزوای اجتماعی شده و در رفتار فرد در اجتماع تاثیر می‌گذارد. از جمله عوارض عدم جراحی افتادگی رکتوم شامل موارد زیر است.

• بی‌اختیاری مدفوع: اختلال کنترل حرکات روده تحت تاثیر پرولاپس رکتوم یکی از مواردی است که منجر به بروز بی‌اختیاری مدفوع می‌شود. ضعیف‌تر شدن عضلات موجود در ناحیه مقعد در عملکرد طبیعی رکتوم اختلال ایجاد کرده و موجب تشدید این عارضه می‌شود.
• یبوست مزمن: از دیگر عوارض افتادگی رکتوم یبوست مزمن است. تداخل این مشکل با عبور طبیعی مدفوع ضمن ایجاد یبوست مزمن، در مواردی باعث انسداد روزه نیز می‌شود.
• زخم و خونریزی: ساییده شدن مداوم بافت رکتوم به لباس‌ها منجر به زخم و خونریزی می‌شود. این موضوع دردناک خواهد بود و در طول زمان باعث ایجاد ناراحتی می‌شود.
• عفونت و گانگرن: خفگی و مردن بافتی که از بدن خارج شده به دلیل قطع جریان خون در بافت یکی از عوارض جدی است که در صورت پرولاپس رکتوم بروز می‌یابد. بافت‌مردگی این عضو تحت عنوان گانگرن شناخته می‌شود و این وضعیت می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

نتیجه گیری

پرولاپس رکتوم شامل وضعیتی است که در آن بخشی از روده بزرگ از مقعد فرد بیرون زده می‌شود. این اتفاق اغلب به علت ضعف عضلات و بافت‌های کنترل‌کننده راست روده و روده بزرگ اتفاق می‌افتد و در موارد زیادی باعث ناراحتی فرد می‌شود. اگر چه این عارضه نگران کننده است اما قابل درمان بوده و می‌توان علائم آن را به طور کامل از بین برد. شناسایی و درمان به موقع این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است و عدم درمان به موقع آن می‎تواند زمینه‌ساز عوارض جدی‎تری مانند خونریزی و بافت‌مردگی شود. در صورت مشاهده هرگونه علائم لازم است برای درمان آن اقدام به موقع داشته باشید و با پزشک متخصص و مجرب مشورت کنید. دقت و حساسیت بالا در انتخاب پزشک می‌تواند در کاهش عوارض جراحی و بهبودی فرد تاثیر بالایی داشته باشد.