شقاق نوعی بیماری شایع بوده که در اثر ابتلا به آن، پوست اطراف مقعد دچار پارگی میشود. فیشر مقعد یا شقاق انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها، می‌توان به شقاق حاد، شقاق مزمن، شقاق قدامی، شقاق خلفی و … اشاره نمود. دلایل متعددی نظیر پیروی از رژیم غذایی نامناسب و کمبود آب و در نتیجه دفع مدفوع بزرگ و سفت، بیماری‌های التهابی روده و زایمان در بروز شقاق مقعد دخیل است. با ما در این مطلب همراه باشید تا علاوه بر شرح انواع شقاق روده، روش‌های درمان شقاق مقعدی را نیز شرح دهیم.
شقاق چیست؟
اگر شما نیز با این پرسش که شقاق چه بیماری است مواجه شده‌اید، باید بدانید که ترک باریک یا شکاف بیضی کوچک در پوست دیواره مقعد، فیشر مقعدی نام دارد که به هنگام اجابت مزاج با درد خونریزی همراه است. احتمال ایجاد شقاق در هر سنی وجود داشته و نمی‌توان آن را یک بیماری جدی تلقی کرد. با این وجود، عدم بهبود زخم سطحی ایجاد شده یا همان شقاق حاد، منجر به فیشر مزمن میشود. دلیل وجود درد در پی ابتلا به این عارضه، وجود اعصاب زیاد و حساسیت بالا در ناحیه مقعد است. لازم به ذکر است که برخی افراد هر چند وقت یک‌بار به بیماری شقاق دچار می‌شوند، خصوصا افرادی که دچار یبوست مزمن هستند.
انواع شقاق
حال که با فیشر مقعدی آشنا شدید، قصد داریم به معرفی انواع شقاق بپردازیم تا در صورتی که از این عارضه رنج می‌برید، از نوع آن مطلع شوید. به طور کلی بیماری شقاق را می‌توان در دو دسته حاد و مزمن قرار داد، اما این بیماری طبق فاکتور‌های دیگری نیز دسته بندی میشود که عبارتند از:
شقاق حاد
نوعی از شقاق، شقاق حاد نام دارد که درمان آن کمتر از 6 هفته به طول می‌انجامد. در طی ابتلا به این نوع فیشر مقعد بیمار از خونریزی، درد شدید و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد رنج می‌برد. در اکثر مواقع جهت کنترل و درمان این بیماری، داروهای مسکن و پماد تجویز میشود.
شقاق مزمن
شقاق مزمن نسبت به شقاق حاد، پارگی عمیق‌تری داشته و درمان آن پیش از 6 هفته زمان خواهد برد. به طور معمول افراد مواجه شده با این نوع شقاق باسن، از درد کمتر، اسپاسم عضلات اسفنکتر و خونریزی رنج خواهند برد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که گاها جهت شقاق مزمن، انجام جراحی ضرورت می‌یابد.
بیماری فیشر مقعد علاوه بر حاد و مزمن بودن، بر اساس محل درگیری نیز در دسته بندی زیر قرار می‌گیرند:
شقاق خلفی
در این نوع بیماری، شقاق در پشت یا قسمت خلفی کانال مقعد بروز میکند که دلیل آن کمتر بودن میزان رگ‌های خونی و در نتیجه خونرسانی کمتر در قسمت خلفی مقعد است.
شقاق قدامی
در شقاق قدامی، قسمت قدامی یا جلویی کانال مقعد درگیر این بیماری میشود. شقاق قدامی نسبت به شقاق خلفی کمتر ایجاد میشود.
شقاق جانبی
آن دسته از افرادی که با شقاق جانبی درگیر هستند، زخم‌های حاصل از این بیماری را در طرفین کانال مقعد می‌بینند.
شعاعی
در شقاق شعاعی، شاهد خطی از ناحیه پوست اطراف مقعد تا درون کانال مقعد هستید که در عکس شقاق بیرون‌زده، می‌توانید آن را مشاهده نمایید.
علت ایجاد فیشر مقعدی
اینکه شقاق چگونه به وجود می‌آید، یکی از پرسش‌های پر تکرار افرادی است که چندین مرتبه با این بیماری مواجه شده‌اند. در پاسخ به این پرسش باید گفت که علل متعددی در ایجاد فیشر مقعدی دخیل هستند که از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
دفع مدفوع سفت
عواملی نظیر پیروی از رژیم غذایی نامناسب و عدم مصرف آب مورد نیاز بدن، سبب ایجاد مدفوع سفت و بزرگ میشود که این مورد را می‌توان از جمله علل اصلی ایجاد فیشر مقعد دانست.
رابطه مقعدی
از آن جایی که در طی رابطه مقعدی، پوست مقعد کشیده شده و گاها پاره میشود، احتمال خطر شقاق داخل مقعدی شقاق باسن در این دسته از افراد بیشتر است.
اسهال مزمن
اسهال مزمن از دیگر عواملی است که با تحریک و التهاب پوست مقعد، زمینه ایجاد شقاق را فراهم میکند.
بیماری‌های التهابی روده
از دیگر عوامل موثر در ایجاد فیشر مقعدی، می‌توان به بیماری‌های التهابی روده نظیر کولیت اولسراتیو و کرون اشاره نمود که سبب زخم روده بزرگ، مقعد و التهاب در این نواحی میشود.
زایمان
در پی زایمان عضلات اسفنکتر مقعدی تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند که همین امر احتمال پارگی پوست مقعد و در نتیجه شقاق مقعدی را ایجاد میکند.
بیماری‌های مقاربتی
از مهم‌ترین بیماری‌های مقاربتی، می‌توان سوزاک، سفلیس و کلامیدیا را نام برد که با اثر بر روی بافت مقعد، سبب پارگی در این ناحیه میشود. علاوه بر موارد ذکر شده، کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال، سرطان خون، بیماری‌های عفونی نظیر سل و داشتن سابقه خانوادگی این بیماری، احتمال بروز بیماری شقاق را افزایش خواهد داد.
روش‌های درمان شقاق
در صورتی که بیماری شقاق تشخیص داده‌شود، باید هر چه سریع‌تر اقدامات درمانی لازم انجام شود. روش‌های زیر به درمان شقاق مقعدی و درمان زخم عمیق شقاق کمک خواهند‌کرد:
درمان شقاق با دارو
پزشک نسبت به نوع شقاق، داروهای متفاوتی را تجویز میکند که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
- در صورت عدم درمان شقاق مقعدی به کمک روش‌های خانگی، احتمال تجویز نیتروگلیسرین خارجی جهت شل شدن اسفنکتر و افزایش جریان‌خون وجود دارد. سردرد را می‌توان از عوارض شایع این دارو دانست.
- گاهی اوقات نیز جهت تسکین درد، کرم‌های بی‌حس‌کننده موضعی نظیر لیدوکائین هیدروکراید توسط پزشک تجویز میشود.
- از دیگر روش‌های شقاق مقعدی، تزریق سم بوتولینوم نوع A یا بوتاکس، با هدف رفع اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد است.
- در صورتی که نیتروگلیسیرین موثر واقع نشود، داروهای فشار‌خون به صورت خوراکی یا استعمال خارجی تجویز میشود. این داروها نیز به شل شدن اسفنکتر مقعد کمک خواهند کرد.
- داروهای ملین سبب نرم شدن مدفوع و در نتیجه کاهش درد هنگام اجابت مزاج میشود.
- همچنین در صورت نیاز داروهای مسکن نظیر ایبوپروفن و به جهت کاهش درد پس از اجابت مزاج تجویز میشود.
اصلاح رژیم غذایی
گاهی اوقات تنها با مصرف سبزیجات، فیبر و نوشیدن آب به مقدار زیاد، مدفوع نرم شده و به بهبود فیشر مقعد کمک میکند. بنابراین معجزه درمان شقاق با رژیم غذایی را دست کم نگرفته و در صورت مواجه شدن با این بیماری، رژیم غذایی خود را اصلاح کنید.
حمام آب گرم
از دیگر روش‌های درمان شقاق مقعدی، نشستن در وان آب گرم، چند بار در روز و هر بار 10 تا 20 دقیقه است. این کار به شل شدن عضلات مقعد و در نتیجه کاهش درد کمک میکند.
جراحی
در صورتی که فرد از شقاق مزمن رنج ببرد و هیچ یک از روش‌های درمانی ذکر شده مثمر سمر واقع نشود، پزشک جراحی را توصیه میکند. در این جراحی تکنیک اسفنکتروتومی داخلی جانبی به کار برده میشود و به جهت کاهش درد و اسپاسم، بخشی از عضله اسفنکتر مقعد بریده میشود. این جراحی ساده بوده و معمولا بهترین راه درمان شقاق مزمن است.
لیزر شقاق
یکی از تکنیک‌های جدیدی که امروزه جهت درمان شقاق مقعدی به کار گرفته می‌شوند، لیزر است که پس از انجام این روش و برش اطراف مقعد به کمک لیزر، هیچ بریدگی و بخیه ایجاد نمی‌شود. انتخاب بهترین روش درمان برای شما، به نوع شقاق و تصمیم پزشک بستگی دارد. بنابراین در انتخاب پزشک و کلینیک جهت درمان این بیماری دقت نمایید.
دکتر امیرحسین امامی میبدی، یکی از بهترین جراحان فوق تخصص در این زمینه بوده و از به روزترین تجهیزات و متبحرترین کادر درمان برخوردار است. به همین جهت با آسودگی خاطر درمان بیماری خود را به ایشان بسپارید.
درمان شقاق مقعدی بدون خونریزی
همان طور که پیش از این نیز گفته شد، روش‌های درمانی متعددی جهت بهبود فیشر مقعد وجود دارد که نسبت به شرایط بیمار، یکی از این روش‌ها توسط پزشک انتخاب میشود. در صورتی که قصد درمان شقاق مقعدی بدون خونریزی را دارید، پزشک به شما لیزر را توصیه میکند. درمان شقاق با لیزر تحت بیهوشی عمومی انجام شده و با کاهش فشار به هنگام حرکت و تسکین درد شقاق، گزینه‌ای ایده‌آل جهت درمان است. عدم نیاز به بخیه و بریدگی، انجام این روش بدون خونریزی، نداشتن درد، بهبودی یک روزه و احتمال عفونت کم از جمله مزایا و برتری این روش درمان نسبت به جراحی سنتی است.
علائم فیشر مقعدی
همانند هر بیماری دیگری، بیماری شقاق روده نیز با علائمی همراه است که بررسی آن‌ها، به تشخیص این بیماری کمک میکند. با این وجود ممکن است شقاق در مردان و زنان تفاوت‌هایی داشته‌باشد، به همین جهت ابتدا به بررسی شقاق در این دو گروه خواهیم‌پرداخت.
شقاق مقعدی در مردان
اکثریت مردان در طول زندگی خود، شقاق روده یا فیشر مقعدی را تجربه کرده‌اند و با درد و سوزش حاصل از شقاق مقعدی مواجه شده‌اند که در موارد حاد، گاها فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیز نخواهد‌بود. درد شدید به هنگام دفع مدفوع، خونریزی به هنگام اجابت مزاج و دشواری در دفع مدفوع را می‌توان از جمله علائم این عارضه در مردان دانست. با این وجود، علائم در هر فرد متفاوت بروز کرده و ممکن است همه افراد علائم یکسانی را تجربه نکنند.
شقاق در زنان
یکی از بیماری‌های رایج در ناحیه مقعد، شقاق مقعد است که در صورت مزمن شدن، درد و ناراحتی بسیاری را برای بانوان به همراه دارد. احساس درد به هنگام اجابت مزاج، مشاهده ترک و پارگی در مقعد، سوزش و خارش مقعد و مشاهده خون در ناحیه مقعد، از جمله علائم این بیماری در زنان است.
فیشر مقعدی چه علائمی دارد؟
از جمله علائم مشترک شقاق داخل مقعدی که احتمال ایجاد آن در همه افراد وجود دارد، عبارتند از:
- درد شدید و سوزش آور حین حرکت روده
- احساس درد متناوب یا مستمر در ناحیه مقعد
- خونریزی به رنگ روشن از مقعد
- سوزش و خارش در این ناحیه
- ایجاد ترک‌های پوستی در مقعد
- دشواری در دفع مدفوع
- احساس پری مقعد
- بی اختیاری در دفع مدفوع
- ترشحات چرکی
با توجه به موارد ذکر شده، در صورت مواجه شدن با هر یک از این علائم، جهت درمان سریع به پزشک مراجعه نمایید.
رابطه شقاق و یبوست
به طور کلی می‌توان گفت که اصلی‌ترین علت ابتلا به شقاق، یبوست شدید است. در صورت خشک شدن و ماندن مدفوع در روده، فرد به راحتی قادر به خارج کردن مدفوع نیست و این عمل را با دشواری انجام می‌دهد که در این صورت روی سطح داخلی مقعد، خراش‌هایی ایجاد میشود و فرد در معرض ابتلا قرار می‌گیرد.
شقاق چند روزه درمان میشود؟
به طور معمول در اکثر بیمارانی که با فیشر مقعد دست و پنجه نرم می‌کنند، این بیماری در عرض 1 الی 2 هفته بهبود می‌یابد، اما احتمال دارد طول درمان در افرادی با شقاق مزمن، 8 الی 12 هفته نیز به طول بی‌انجامد که در این حالت، مراجعه به پزشک الزامی است.
سوالات متداول