بواسیر یا هموروئید در حقیقت همان رگ‌های متورم شده مقعد و راست روده یا پایین رکتوم است که از لحاظ وضعیت بالینی به رگ‌های واریسی پا شباهت زیادی دارد. اگر هموروئید زیر پوست اطراف مقعد ایجاد شود به آن هموروئید خارجی و اگر در قسمت راست روده ایجاد شود، به آن هموروئید داخلی می‌گویند. طبق آمار و اطلاعات به دست آمده از میان هر چهار شخص بزرگسال ممکن است که سه نفر به بواسیر مبتلا شوند. هموروئید به دلایل گوناگونی ایجاد میشود، اما دلیل اصلی آن کاملاً ناشناخته است. خوشبختانه امروزه روشهای موثری برای درمان این اختلال به وجود آمده است. معمولاً بسیاری از افراد برای تسکین این مشکل از روشهای خانگی و تغییر سبک زندگی استفاده می‌کنند.
بواسیر چیست؟
ممکن است این سوال برای بسیاری از افراد ایجاد شودکه بواسیر مقعدی چیست؟ این اختلال به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های نشیمنگاهی به شمار می‌رود که به صورت توده‌ای متورم و دردناک درون کانال مقعد و یا محیط اطراف آن ایجاد میشود.
این بیماری در انگلیسی با اصطلاح Hemorrhodis نیز شناخته میشود. این بیماری علائمی کاملاً واضح دارد و به همین دلیل آن را در گروه بیماری‌های پرنشانه قرار می‌دهند. اگر بخواهیم تعریفی کوتاه و ساده از این بیماری داشته باشیم، باید بگوییم که هموروئید به دلیل کشیدگی رگ‌های خونی و مویرگ‌ها در اطراف مقعد به وجود می‌آید. همانطور که می‌دانید اطراف مقعد تعداد زیادی رگ‌های خونی و مویرگ وجود دارد که فشار خون بسیار بالایی دارند. برای این که شما هنگام مدفوع بتوانید دفع راحتی داشته باشید، این رگ‌ها به طور کامل منعطف می‌شوند.
در صورتی که رگ‌ها و مویرگ‌ها تحت فشار بالا و کشش بیش از حد قرار بگیرند، قطعاً دچار آسیب خواهند شد. از آسیب‌هایی که در چنین شرایطی به وجود می‌آید میتوان به التهاب و پارگی اشاره نمود. در اغلب موارد بواسیر مقعد با آبسه مقعدی اشتباه گرفته میشود. یکی از دلایل عمده ابتلا به این بیماری یبوست است که سبب ایجاد چنین فشاری به مقعد میشود. یبوست وجب سفت شدن مدفوع میشود که در این شرایط دفع با فشار بسیار زیادی همراه است. در نهایت این فشار زیاد به مقعد، هموروئید را ایجاد می‌کند.
علائم بواسیر چگونه است؟
بیماری هموروئید نیز همانند سایر مشکلات علائم و نشانه‌هایی دارد. علائم بواسیر در مردان و زنان کاملاً یکسان است. به عنوان مهمترین علایم بواسیر میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
- مشاهده خون در هنگام دفع مدفوع: یکی از نشانه‌های این بیماری مشاهده قطرات خون هنگام دفع مدفوع در سرویس بهداشتی است. اگر شما در هنگام دفع مدفوع شاهد خونریزی قرمز روشن از ناحیه مقعد خود باشید، قطعاً شما به این بیماری مبتلا شده‌اید. گاهی اوقات حجم خونریزی به حدی زیاد است که فرد را با کم‌خونی مواجه می‌کند.
- بیرون‌زدگی گوشتی از ناحیه مقعد: گاهی اوقات تورم عروق سیاهرگی و همچنین تجمع خون می‌تواند موجب بیرون زدن گوشت از ناحیه مقعد شود. بیرون‌زدگی بافت مقعدی علاوه بر این که ظاهری نامناسب و زشت دارد، موجب درد نیز میشود. این بافت روی سوراخ انتهایی مربوط به دستگاه گوارش شما ایجاد خواهد شد.
- درد مقعدی: هنگامی که بیماری شدید شود، فرد در ناحیه مقعد خود احساس درد شدیدی خواهد کرد. این درد با نشستن‌های طولانی مدت بیشتر میشود و می‌تواند بسیار اذیت‌کننده باشد.
- خارش ناحیه مقعد: یکی دیگر از نشانه‌های این بیماری خارش مقعدی است.
- خارج شدن ترشحات لزج پس از دفع: اگر پس از دفع مدفوع و شستشوی ناحیه مقعدی دقت کرده باشید، متوجه ترشحات لزج در این ناحیه می‌شوید که به آسانی از روی پوست پاک نخواهند شد. منشا این ترشحات کانال مقعد است.
- دفع ناکامل مدفوع: در بخش انتهایی راست روده یک کانال وجود دارد. هنگامی که مدفوع وارد این کانال میشود، شما احساس دفع می‌کنید. در حالت طبیعی مدفوع موجود در این کانال باید تخلیه شود، اما اگر فرد با بیماری بواسیر حاد مواجه باشد توانایی کافی برای تخلیه مدفوع را ندارد. و در چنین شرایطی مجدد احساس مدفوع خواهد داشت.
بواسیر چگونه بوجود می‌آید؟
قطعاً یکی از سوالات رایج شما عزیزان درباره این بیماری آن است که بواسیر در اثر چیست؟ در پاسخ باید گفت اگر چه هموروئید انواع گوناگونی دارد، اما علت ایجاد بواسیر در اکثر موارد تورم سیاهرگ‌های موجود در اطراف مقعد و کشیده شدن آن‌ها به علت افزایش فشار در بخش راست روده است. این عارضه به علت زور زدن هنگام مدفوع و یا نشستن‌های طولانی در سرویس‌های بهداشتی اتفاق می‌افتد. بواسیر زنان نیز با فشارهای شدید هنگام زور زدن در زایمان طبیعی به وجود می‌آید.
بواسیر چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک برای تشخیص بواسیر خفیف و یا حاد ابتدا سوابق پزشکی بیمار را جویا شده و سپس نسبت به معاینه فیزیکی و دیگر آزمایشات لازم برای تعیین نوع هموروئید اقدام می‌کند. پزشک به منظور بررسی علائم و نشانه‌های این بیماری اطراف مقعد را بررسی خواهد کرد که شامل موارد زیر میشود.
- توده‌ها
- پارگی‌های کوچک و ریز در مقعد
- پوست خراشیده شده
- هموروئید داخلی پرولاپس
همچنین پزشک ممکن است برای تشخیص این بیماری معاینه رکتوم دیجیتال را انجام بدهد. در این روش پزشک نسبت به معاینه دستی مقعد به کمک یک انگشت دستکش‌دار که روغن کاری شده است، اقدام می‌کند. در این معاینه پزشک به وجود توده و خون پی می‌برد.
در صورتی که پزشک با استفاده از معاینه رکتوم دیجیتال نتواند این بیماری را تشخیص بدهد، از دستگاهی کوچک به نام آنوسکوپ استفاده می‌کند. این دستگاه به منظور بررسی مقعد و پوشش مقعد به کار برده میشود. پزشک به کمک این دستگاه می‌تواند هموروئید را به صورت یک برآمدگی مشاهده نماید.
انواع هموروئید
به طور کلی هموروئید را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد که شامل موارد زیر میشود.
هموروئید داخلی
این نوع زائده در قسمت بالای دندانه‌ای مقعد مشاهده میشود. از آنجایی که در داخل کانال مقعد پایانه‌های عصبی وجود ندارد این نوع بواسیر چندان دردناک نیست، اما ممکن است فرد در هنگام دفع شاهد خونریزی باشد. هموروئید داخلی را بر اساس شدت و درجه میتوان به گروه‌های مختلف تقسیم کرد.
هموروئید خارجی
پس از خط دندانه‌ای مقعد در اطراف آن یک برآمدگی نرم وجود دارد که به آن هموروئید خارجی می‌گویند. این نوع هموروئید خارش شدید، درد و سوزش را به همراه دارد. از آنجایی که این نوع هموروئید خارج از روده بزرگ قرار دارد فرد در زمان فعالیت‌های بدنی نشستن و یا دفع احساس درد و ناراحتی بیشتری خواهد داشت.
پرولاپس
اگر هموروئید داخلی متورم گردد و سپس از مقعد بیرون بیاید، به آن پرولاپس می‌گویند. از آنجایی که این نوه هموروئید خارج از مقعد قرار دارد، شما با استفاده از یک آینه می‌توانید به راحتی آن را ببینید. این هموروئید گاهی اوقات به جز بیرون‌زدگی علائم دیگری ندارد و تنها ممکن است با سوزش، خارش و درد همراه باشد.
ترومبوزه
در هموروئید ترومبوزه یک لخته خونی ایجاد میشود و برآمدگی سفت میشود. با توجه به ایجاد لخته خون میتوان گفت که این نوع هموروئید پیچیده است. این هموروئید که به صورت برآمدگی دیده میشود را می‌توانید با رنگ‌های آبی یا بنفش ببینید. هنگامی که این هموروئید ایجاد می‌گردد در ۷۲ ساعت اول درد شدیدی خواهید داشت، اما پس از جذب شدن لخته خون از شدت درد شما کاسته میشود.
درمان بواسیر
حال که به طور کامل با این بیماری و علل و انواع آن آشنایی پیدا کردید، ممکن است این سوال برایتان مطرح گردد که بواسیر چگونه درمان میشود؟ در این بخش به بررسی بواسیر و درمان آن خواهیم پرداخت. به طور کلی راه‌های درمان بواسیر به شرح زیر است.
درمان هموروئید بدون جراحی
از آنجایی که بسیاری از افراد نسبت به عمل‌های جراحی واهمه و استرس دارند روشهای غیرجراحی را برای درمان خود انتخاب می‌کنند. درمان هموروئید بدون جراحی با روشهای غیرتهاجمی انجام می‌گردد که شامل موارد زیر میشود.
بستن نوار لاستیکی
بستن نوار لاستیکی یکی از روش‌هایی است که برای درمان هموروئید داخلی از نوع درجه ۲ و ۳ مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که این روش مقرون‌به‌صرفه است، به وفور به کار برده میشود. این روش درمان بواسیر موجب قطع جریان خون در هموروئید شده و به عنوان یک روش سرپایی تلقی می‌گردد.
در این روش پزشک ابتدا آنوسکوپ را وارد مقعد کرده و سپس از طریق این وسیله ابزار دیگری به نام لیگاتور را درون مقعد فرو خواهد کرد. لیگاتور به منظور قرار دادن باند لاستیکی روی هموروئید جهت قطع جریان خون آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوار لاستیکی موجب خشک شدن هموروئید و در نهایت دفع آن میشود.
اسکلروتراپی تزریقی
این روش معمولاً برای درمان هموروئید درجه یک و دو کاربرد دارد. پزشک محلولی به نام اسکلروزانت را به هموروئید تزریق می‌کند تا این بافت گوشتی از بین برود. این محلول موجب کاهش جریان خون در هموروئید شده و در نهایت موجب کوچک شدن و ناپدید شدن آن خواهد شد.
انعقاد مادون قرمز
روش غیرجراحی انعقاد مادون قرمز نیز به منظور درمان هموروئید درجه ۱ و ۲ مورد استفاده قرار می‌گیرد. مادون قرمز با گرمای خود سبب قطع جریان خون در هموروئید شده و به مرور زمان آن را از بین می‌برد. داشتن خونریزی ۷ الی ۱۰ روز پس از این روش طبیعی است.
درمان هموروئید با جراحی
اگر هموروئید با خونریزی شدید، درد، تورم و سفتی زیاد همراه باشد قطعاً روش جراحی چاره‌ساز است. جراحی بواسیر تحت بیهوشی عمومی و یا بی‌حسی در کلینیک و یا بیمارستان انجام میشود. در این روش پزشک زائده گوشتی را با چاقوی جراحی جدا می‌کند.
درمان هموروئید با لیزر
در این روش پزشک از اشعه لیزر برای از بین بردن هموروئید استفاده می‌کند. درمان بواسیر دکمه‌ای نیز با استفاده از لیزر امکان‌پذیر است. اگر هموروئید بزرگ باشد و سایر روش‌ها منجر به درمان آن نگردد، پزشک استفاده از لیزر را پیشنهاد می‌کند. معمولا دستگاه لیزر مورد استفاده برای درمان این بیماری از نوع CO2 است.
درمان بواسیر با قرص
اگر این عارضه از نوع خفیف باشد، پزشک قرص را تجویز می‌کند. این قرص‌ها سبب انقباض عروق خونی شده و در نهایت موجب کوچک شدن هموروئید خواهند شد. با کوچکتر شدن این زائده، بیمار متحمل درد و فشار کمتری میشود.
درمان خانگی بواسیر
احتمالا این سوال برایتان مطرح شده که درمان سریع بواسیر چگونه است؟ درمان این عارضه با استفاده از روشهای خانگی نیز بسیار موثر است. از جمله درمان‌های خانگی که برای بهبود این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از:
تغییر رژیم غذایی و نوشیدن آب فراوان
تغییر رژیم غذایی و نوشیدن آب فراوان یک روش تضمینی برای درمان قطعی بواسیر است. در رژیم غذایی خود مقدار زیادی فیبر قرار دهید تا با حجیم شدن مدفوع، دچار یبوست نشوید. برای جلوگیری از ابتلا به یبوست روزانه ۶ الی ۸ لیوان آب میل نمایید.
ورزش و تحرک بدنی
یکی از روشهای خانگی که به درمان این بیماری کمک می‌کند ورزش کردن است، زیرا موجب افزایش گردش خون در بدن میشود. با افزایش گردش خون در ناحیه مقعد از تورمی که به دلیل حبس خون در این زائده ایجاد گردیده پیشگیری میشود.
استفاده از یخ در ناحیه مقعد
در هنگام درد می‌توانید روی ناحیه مقعد خود یخ قرار بدهید تا با منقبض شدن رگ‌های متورم شده درد و ناراحتی شما التیام یابد.
استفاده از حمام سیتز
منظور از حمام سیتز آن است که باید روزانه ۲ الی ۳ مرتبه به مدت ۱۵ دقیقه درون تشت حاوی آب گرم بنشینید. آب گرم موجب افزایش گردش خون در این زائده و بهبود آن میشود.
استفاده از کپسول ویتامین E
درمان تضمینی بواسیر و عوارض ناشی از آن همچون سوزش و خارش را به کپسول ویتامین E بسپارید. بدین منظور باید چند عدد کپسول را سوراخ کرده و محتویات درون آن را روی مقعد خود قرار دهید تا احساسات ناخوشایند شما کاهش یابد.
✔ سوالات متداول
