بواسیر داخلی یکی از شایع‌ترین مشکلات ناحیه مقعد و رکتوم است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این بیماری که به تورم و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه داخلی مقعد اشاره دارد، می‌تواند به علائم ناخوشایندی مانند درد و خونریزی هنگام دفع مدفوع منجر شود. این بیماری به دلیل فشار بیش از حد به رگ‌های خونی ناحیه مقعد، به ویژه در افراد با یبوست مزمن، زنان باردار و افرادی که فعالیت‌های سنگین بدنی انجام می‌دهند، ایجاد می‌شود. در این مقاله قصد داریم به طور کامل این بیماری و روش های درمان آن را به شما توضیح دهیم.
منظور از بواسیر داخلی چیست؟
بواسیر (هموروئید) داخلی به تورم و التهاب وریدهای موجود در داخل کانال مقعدی گفته می شود. این نوع بواسیر در قسمت داخلی کانال مقعد رخ می‌دهد و چون در این قسمت اعصاب حساس به درد کمتری وجود دارد، بواسیر داخلی معمولاً بدون درد است، مگر اینکه دچارعارضه شود.
بواسیر داخلی چه علائمی دارد؟
بواسیر داخلی می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که بسته به شدت و مرحله بیماری متفاوت است. از جمله علائم شایع هموروئید داخلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی بدون درد: شایع‌ترین علامت بواسیر داخلی، خونریزی بدون درد هنگام دفع مدفوع است. این خون معمولاً به صورت خون قرمز روشن بر روی دستمال کاغذی یا در مدفوع مشاهده می‌شود.
- احساس خارش: افراد مبتلا ممکن است احساس خارش در ناحیه مقعد داشته باشند. این علائم معمولاً در مراحل ابتدایی بیماری دیده می‌شود.
- پرولاپس (بیرون‌زدگی بواسیر): در موارد شدیدتر، بواسیر داخلی ممکن است به قدری بزرگ شود که از کانال مقعدی بیرون بزند. این وضعیت می‌تواند باعث احساس فشار بیشتر شود.
- احساس تخلیه ناقص مدفوع: برخی افراد ممکن است احساس کنند که پس از دفع مدفوع، تخلیه به طور کامل انجام نشده است.
- درد (در موارد شدید): هرچند بواسیر داخلی معمولاً بدون درد است، اما اگر بواسیر دچار ترومبوز (لخته) شود یا به دلیل پرولاپس دچار آسیب یا عفونت شود، این امکان وجود دارد که درد شدید ایجاد کند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به خصوص خونریزی از مقعد، توصیه می‌شود که به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود.
انواع بواسیر داخلی
بواسیر داخلی بر اساس شدت و میزان پرولاپس (بیرون‌زدگی) به چهار درجه طبقه بندی می‌شود:
- بواسیر داخلی درجه ۱: در این مرحله، بواسیر به داخل کانال مقعد محدود می‌شود و هنوز از مقعد بیرون نزده است. علائم این درجه معمولاً شامل خونریزی بدون درد در هنگام دفع مدفوع است، اما در بسیاری از موارد ممکن است هیچ علامت مشخصی نداشته باشد.
- بواسیر داخلی درجه ۲: در این مرحله، بواسیر هنگام دفع مدفوع از مقعد بیرون می آید، اما به‌صورت خودبخود به داخل بازمی‌گردد. علاوه بر خونریزی، بیمار ممکن است احساس درد موقتی داشته باشد.
- بواسیر داخلی درجه ۳: در این درجه، بواسیر هنگام دفع مدفوع یا فعالیت‌های دیگر از مقعد بیرون می‌آید و نیاز به فشار با کمک دست برای بازگشت به داخل دارد. علائم این درجه شامل بیرون زدگی طولانی تر، درد و خونریزی بیشتر است.
- بواسیر داخلی درجه ۴: در این مرحله، بواسیر به طور دائمی از مقعد بیرون است و حتی با فشار دستی نیز به داخل برنمی‌گردد. این مرحله اغلب با درد شدید، ناراحتی، خونریزی زیاد و احتمال بروز عوارضی مانند ترومبوز یا عفونت همراه است و معمولاً نیاز به درمان‌های پزشکی و جراحی دارد.
این طبقه بندی به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را بر اساس شدت بیماری تعیین کنند.
تشخیص بواسیر داخلی بدون خونریزی ؟
تشخیص بواسیر داخلی حتی در صورت عدم وجود خونریزی بر اساس علائم دیگر و معاینات پزشکی انجام می شود. در ادامه روش‌ها و علائمی که به تشخیص هموروئید داخلی بدون خونریزی کمک می‌کنند را توضیح می‌دهیم:
- احساس درد در ناحیه مقعد
- خارش یا تحریک‌پذیری مقعد
- احساس وجود توده یا برآمدگی
- ترشح
- احساس تخلیه ناقص مدفوع
برای تشخیص دقیق، پزشک از ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و ابزارهای تشخیصی استفاده می‌کند:
- مشاوره با پزشک: در جلسات مشاوره پزشک از شما درباره علائم، مدت زمان بروز آنها و هر گونه عامل تشدید کننده سؤال می‌کند. سپس پزشک ناحیه مقعد را برای بررسی هر گونه علامت خارجی مانند تورم یا پرولاپس معاینه می‌کند.
- آنوسکوپی: در این روش، یک ابزار کوچک و لوله‌ای شکل به نام آنوسکوپ وارد کانال مقعد می‌شود تا پزشک بتواند داخل مقعد و پایین رکتوم را به طور مستقیم مشاهده کند. این روش ساده و سریع است و به تشخیص بواسیر داخلی کمک می‌کند.
- پروکتوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی: اگر نیاز به بررسی بخش‌های بالاتری از رکتوم و کولون باشد، از این روش‌ها استفاده می‌شود. این معاینات به تشخیص سایر علل احتمالی علائم مانند پولیپ‌ها یا التهابات روده کمک می‌کند.
- تصویربرداری: در برخی موارد و برای رد کردن سایر بیماری‌ها، ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند کولونوسکوپی استفاده شود.
برخی علائم بواسیر ممکن است با بیماری‌های جدی‌تری مانند شقاق مقعد، فیستول یا حتی سرطان رکتوم مشابه باشد. به همین دلیل است که تشخیص دقیق بسیار مهم است. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارضی مانند ترومبوز یا عفونت جلوگیری کند.
آیا بواسیر داخلی خطرناک است؟
هموروئید داخلی به طور کلی یک بیماری خوش‌خیم است، اما اگر درمان نشود یا به موارد شدیدتر برسد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری شود. میزان خطرناک بودن بواسیر داخلی بستگی به شدت، طول مدت بیماری و میزان کنترل آن دارد.
بواسیر داخلی چگونه درمان می شود؟
درمان بواسیر داخلی به شدت علائم، درجه بیماری و میزان پاسخ به درمان‌های اولیه بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل تغییرات در سبک زندگی، درمان‌های دارویی و در موارد شدیدتر، روش‌های جراحی است. در ادامه، این روش‌ها را با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهیم:
تغییرات در سبک زندگی
این روش‌ها معمولاً اولین قدم در درمان بواسیر داخلی هستند، به ویژه اگر بواسیر خفیف باشد:
- افزایش مصرف فیبر: مصرف مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات و حبوبات می‌تواند به نرم‌تر شدن مدفوع و جلوگیری از یبوست کمک کند.
- نوشیدن آب کافی: نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.
- اجتناب از فشار آوردن زیاد هنگام دفع مدفوع: فشار زیاد در هنگام دفع مدفوع می‌تواند بواسیر را تشدید کند.
- نشستن در آب گرم (حمام نشیمن): نشستن در یک لگن آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه چند بار در روز می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- فعالیت بدنی منظم: انجام ورزش‌های منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند به بهبود حرکت روده و جلوگیری از یبوست کمک کند.
درمان‌های دارویی
- ملین‌ها: در صورتی که یبوست مزمن دارید، پزشک ممکن است ملین‌هایی برای کمک به نرم شدن مدفوع تجویز کند.
- داروهای موضعی: پمادها، کرم‌ها یا شیاف‌های ضد التهاب نیز می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
- داروهای ضد درد: در صورتی که بواسیر باعث درد شود، مصرف مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند مؤثر باشد.
درمان‌های جراحی:
دو نوع کلی درمان همورویید وجود دارد:
- روش های حذفی: روش هایی که در آنها همورویید ها برداشته می شوند. در این روش ها احتمال اندکی از خطر بی اختیاری به گاز وجود دارد.
- روش های غیر حذفی: روش هایی که همورویید ها کوچک می شوند اما برداشته نمی شوند. در این روش ها خطر بی اختیاری وجود ندارد.
در ادامه به انواع هر دو روش اشاره می کنیم.
روش های حذفی همورویید ها: (که احتمال اندک خطر بی اختیاری دارند)
- تکنیک رابربند: در این روش، یک باند لاستیکی کوچک دور پایه بواسیر قرار داده می‌شود تا جریان خون به آن قطع شود و بواسیر خشک شده و بیفتد. بعد از قطع جریان خون‌رسانی به بواسیر، سایر مراحل درمان نظیر خشک شدن و جدا شدن به صورت خود به خودی اتفاق می‌افتد.
- هموروئیدکتومی (جراحی سنتی): این روش در اتاق عمل با بی هوشی با ابزار های جراحی سنتی برای برداشتن بواسیر‌های بزرگ استفاده می‌شود. در این روش درد پس از جراحی خیلی شدید است و امروزه جراحان کولورکتال به دلیل درد و عوارض زیاد، به ندرت از آن برای درمان همورویید استفاده می کنند.
روش های غیر حذفی ( که خطر بی اختیاری ندارند)
- اسکلروتراپی: این روش شامل تزریق محلولی به بواسیر که باعث کوچک شدن آن می‌شود. این محلول به عروق بواسیر بیرون‌زده تزریق می‌شود و موجب کاهش سایز آن می‌شود. امروزه به دلیل درد و عوارض زیاد، این روش کمتر استفاده می شود.
- فتوکواگولاسیون (لیزر درمانی): استفاده از لیزر یا اشعه مادون قرمز برای از بین بردن بافت بواسیر مؤثر است.
- روش PPH یا منگنه: در این روش با استفاده از وسیله ای به نام استاپلر بافت های هموروییدی بالا کشیده می شوند. منگنه های آن از جنس تیتانیوم هستند و بدون هیچ گونه عارضه ای برای همیشه در بدن باقی می مانند.
- روش HAL-RAR: این روش جدیدترین و کم عارضه ترین روش درمان همورویید و پرولاپس روده (افتادگی روده) است.
خطرات و عوارض هموروئید داخلی
در اینجا به برخی از عوارض و خطرات مختلف بواسیر داخلی آن اشاره می‌کنیم:
- هموروئید داخلی در صورت بزرگ شدن ممکن است از مقعد بیرون بزند و به صورت دائمی خارج بماند. این وضعیت می‌تواند درد شدید ایجاد کند.
- در برخی موارد، بواسیر داخلی می‌تواند دچار لخته خون (ترومبوز) شود.
- اگر بواسیر داخلی به طور مداوم خونریزی کند، می‌تواند منجر به کم‌خونی شود. کم‌خونی ناشی از خونریزی مداوم می‌تواند باعث ضعف، خستگی و حتی تنگی نفس شود.
- بزرگ شدن هموروئید داخلی می‌تواند باعث انسداد جزئی در کانال مقعد شود که باعث سختی در دفع مدفوع می‌شود. انسداد ممکن است باعث احساس مداوم تخلیه ناقص مدفوع شود.
- امکان دارد در موارد نادر، بواسیر داخلی عفونت کند که می‌تواند به آبسه‌های مقعدی یا فیستول منجر شود.
برخی از علائم هموروئید داخلی (مانند خونریزی از مقعد) ممکن است با علائم بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان روده بزرگ یا راست‌روده مشابه باشد. بنابراین، تشخیص صحیح توسط پزشک برای اطمینان از عدم وجود بیماری‌های خطرناک‌تر بسیار مهم است.
سخن آخر
بواسیر داخلی به طور کلی خطرناک نیست و به راحتی قابل درمان است، اما در صورت عدم توجه و درمان مناسب، می‌تواند به مشکلات جدی‌تر منجر شود. بنابراین، اگر علائمی مانند خونریزی، درد یا پرولاپس را تجربه می‌کنید، بهتر است برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع و مدیریت صحیح می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری کند.
